Wielowiekowe tradycje kultury chińskiej w burzliwej epoce średniowiecza nie tylko nie zostały przerwane, ale wręcz przeciwnie, zostały wzbogacone. Buddyzm, który przybył do Chin z Indii w I wieku p.n.e., miał wielki wpływ na cały system życia. Era klasycznego średniowiecza to czas największego rozkwitu kultury chińskiej – „złotego wieku” literatury i malarstwa. W czasach dynastii mongolskiej, kiedy Chiny stały się częścią rozległego imperium zdobywców, więzi kulturowe rozwinęły się szczególnie intensywnie, a wielowiekowa izolacja Chińczyków upadła. Kultura dojrzałego średniowiecza zbliżyła się do granicy rozwoju swoich wielowiekowych tradycji, zwracając się ku początkom życia ludowego, głębi świadomości narodowej.
Buddyzm i taoizm
Buddyzm został sprowadzony do Chin w I wieku naszej ery przez kupców i misjonarzy z Indii. Początkowo nowe idee zaintrygowały tylko kupców i intelektualistów. Jednak w wyniku braku bezpieczeństwa, który panował po upadku dynastii Han, zarówno buddyzm, jak i taoizm stały się bardziej atrakcyjne dla wielu ludzi. Obie filozofie zyskały poparcie wśród klas rządzących.
Rosnąca popularność buddyzmu trwała do wczesnych lat dynastii Tang. Wcześni władcy Tang wspierali klasztory buddyjskie, które zakładano w całym kraju. Buddyści zostali doradcami na dworze cesarskim. Z czasem jednak buddyzm tracił przychylność na dworze i był coraz bardziej atakowany.
Buddyzm był krytykowany za to, że był obcą religią. Podobnie jak chrześcijańskie klasztory w Europie w średniowieczu, klasztory buddyjskie mieli tysiące akrów ziemi i poddanych.
Rząd zareagował zdecydowanie. W późniejszym okresie Tang zniszczył niezliczone buddyjskie świątynie i klasztory i zmusił ponad 260 000 mnichów i mniszek do opuszczenia klasztorów i powrotu do życia świeckiego. Buddyzm nie był już wspierany przez państwo.
Oficjalne poparcie neokonfucjanizmu skierowało się zamiast tego do odrodzonego konfucjanizmu. Od dynastii Song do końca systemu dynastycznego w XX wieku konfucjanizm był sercem rządów państwowych, ale jednak różnił się od konfucjanizmu ustanowionego za dynastii Han.
Neokonfucjanizm, jak nazywano nową doktrynę, służył jako konfucjańska odpowiedź na buddyzm i taoizm. Neokonfucjanizm naucza, że świat jest rzeczywisty, a nie iluzja, a spełnienie nie wynika z wycofania się, ale z uczestnictwa w świecie.
Neokonfucjaniści dzielą świat na świat materialny i świat duchowy. Ludzie tworzą łącznik między dwoma światami. Chociaż ludzie żyją w świecie materialnym, każda osoba jest również połączona z Najwyższą Granicą (złożoną z sumy wszystkich zasad we wszechświecie.). Celem człowieka jest wyjście poza świat materialny, aby osiągnąć zjednoczenie z Najwyższą Granicą. Ludzie robią to poprzez dokładne zbadanie zasad moralnych rządzących wszechświatem.
Złoty wiek w literaturze i sztuce
Okres między dynastiami Tang i Ming był pod wieloma względami wielkim wiekiem chińskiej literatury. Wynalezienie druku w czasach dynastii Tang pomogło uczynić literaturę bardziej dostępną i popularną. W tym okresie kwitła także sztuka.
Poezja
To przede wszystkim w poezji Chińczycy tamtych czasów najlepiej wyrazili swoje talenty literackie. Dynastia Tang jest postrzegana jako wielki wiek poezji w Chinach. Co najmniej 48 000 wierszy zostało napisanych przez 2200 autorów. Chińskie wiersze celebrują piękno przyrody, zmiany pór roku i radości wynikające z przyjaźni. Wyrazili smutek z powodu krótkiego życia i konieczności rozstania.
Li Bai i Du Fu byli dwoma najpopularniejszymi poetami w erze Tang. Li Bai był wolnym duchem, jego pisarstwo często koncentrowało się na naturze. Poniższy wiersz jest prawdopodobnie najbardziej znanym wierszem w Chinach i został zapamiętany przez uczniów od wieków. Zatytułowany jest „Myśli cichą nocą”:
Przy moim łóżku wiązały się jasne promienie księżyca
Prawie tak, jakby na ziemi był szron.
Podnosząc się, spoglądam na górski księżyc;
Moja głowa opada…, myślę o moim starym rodzinnym domie.
Tam, gdzie Li Bo był beztroski, Du Fu był poważnym konfucjaninem. Wiele jego prac odzwierciedla troskę o niesprawiedliwość społeczną i los ubogich. W swoim wierszu zatytułowanym „Perspektywa wiosny” poeta powrócił do swojego domu w stolicy po buncie przeciwko dynastii, która pozostawiła miasto w ruinie:
Kraj złamany, góry i rzeki zostały,
wiosna nastaje, trawa i drzewa zielenieją.
Trącone pąki kwiatów jak łzy opadają,
nienawiści osamotniony ptak wyśpiewuje serce.
Wojenne znaki płoną od trzech miesięcy,
z domu list nadchodzący wart tysiące sztuk złota.
Białe włosy przeczesuję coraz rzadsze,
sama mglista tęsknota niezdolna utrzymać spinkę.
Malarstwo i ceramika
W czasach dynastii Song i Mongołów malarstwo pejzażowe osiągnęło swój szczyt. Pod wpływem taoizmu chińscy artyści udali się w góry, aby pomalować i znaleźć w naturze Dao, czyli Drogę. Ta praktyka częściowo wyjaśnia nacisk na naturę w tradycyjnym chińskim malarstwie. Słowo określające krajobraz w języku chińskim oznacza „wodę górską” i odzwierciedla taoistyczne poszukiwania równowagi między ziemią a wodą.
Chińscy artyści próbowali odsłonić ukryte formy krajobrazu. Zamiast na przykład przedstawiać realistyczny kształt konkretnej góry, starali się przedstawić „ideę góry”. Na obrazach pozostawiono puste przestrzenie, ponieważ w wizji taoistów nie można poznać całej prawdy.
Wpływ taoizmu był również widoczny w przedstawianiu ludzi jako nieistotnych pośród natury. Chińscy artyści malowali ludzi jako maleńkie figurki łowiące ryby w małych łodziach lub wędrujące szlakiem na zboczu wzgórza, żyjące w naturze, ale nie dominujące.
Obok malarstwa w dorobku twórczym była dziedzina ceramiki. W szczególności rzemieślnicy z Tang udoskonalili produkcję porcelany – ceramiki wykonanej z cienkiej gliny wypalanej w bardzo wysokich temperaturach. Jak opisał to arabski podróżnik w 851 r., „Jest w Chinach bardzo drobna glina, z której robione są wazony o przezroczystości szklanych butelek; woda w tych wazonach jest przez nie widoczna, a mimo to są wykonane z gliny”. Technika wytwarzania porcelany dotarła do Europy dopiero w XVIII wieku.