W politycznych losach bałkańskiej Grecji w V-IV wieku p.n.e. Macedonia odegrała znaczącą rolę. Ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego było korzystne położenie geograficzne na skrzyżowaniu dróg prowadzących z północnej Grecji do Tracji i Ilirii. Na początku V wieku p.n.e. w Macedonii powstała prymitywna państwowość. Król został wybrany spośród członków jednej z rodzin szlacheckich. Istotny wpływ na rozwój macedońskiego społeczeństwa i państwa wywarły greckie polisy, z którymi utrzymywali stosunki królowie macedońscy. Jednak król Macedonii Aleksander I rozpoczął walkę z koloniami greckimi, które uniemożliwiły dostęp do morza. Jego następca wykorzystał problemy Aten (wojna peloponeska) i uzyskał od kolonii greckich uznanie roszczeń terytorialnych.
Król Filip II, wybitny polityk, dyplomata i przywódca wojskowy (IV w p.n.e.), odegrał szczególnie ważną rolę we wzmacnianiu Macedonii. Przeprowadził reformy, które pomogły zrobić Macedonię jednym z najsilniejszych państw, które stało się rywalem światowego Imperium Perskiego: budowano miasta, rozwijała się metalurgia, wydobywano dużo złota, co umożliwiło emisje złotych monet.
Filip II zwrócił szczególną uwagę na reorganizacje wojska. Wojsko było obsadzone przez wolnych macedońskich rolników, którzy byli rekrutowani z okręgów terytorialnych i przez kilka lat przechodzili specjalne szkolenie. Dokonano zmian w formacji głównego typu wojsk – ciężkiej piechoty: długą linię podzielono na kilka falang, co zwiększyło mobilność i ułatwiało oddawanie rozkazów pod czas bitwy. Do głównego systemu, falangi, dodano specjalnych tarczowników, łuczników i miotaczy włóczni. Kawaleria wojsk pomocniczych została wyodrębniona, i jej powierzono samodzielne zadania. Podczas bitwy używano machin oblężniczych, metalowych „baranów” za pomocą których można było zdobywać ufortyfikowane miasta i fortece. Wojsko macedońskie stało się jedną z najpotężniejszych sił tamtych czasów.
Zniesiono system półniezależnych księstw. Większość arystokracji przebywała przy dworze królewskim. Rozdając arystokratom stanowiska państwowe i wojskowe, król uzależnił ich od rządu centralnego. Wszystko to przyczyniło się do centralizacji administracji publicznej i wzmocnienia władzy carskiej.
W walce o hegemonię w świecie greckim Filip II działał ostrożnie, wyznaczał realne cele polityki zagranicznej: wzmacniał północne granice i pokonał wojska trackie.
W połowie IV wieku p.n.e. relacje polis weszły w fazę kryzysu, sojusze greckich miast rozpadły się. Między nimi wybuchła tzw. Święta Wojna. Kontrowersje rozpoczęły się od kwestii przynależności do świątyni Apolla. Filip II stanął po stronie obrońców starożytnej greckiej świątyni Apolla, wprowadził swoją armię do Tesalii i pokonał armię Foków, którzy zdobyli świątynię i jej bogactwa.
Zwycięstwo Filipa II wzmocniło jego autorytet i usprawiedliwiło ingerencję w sprawy całej Grecji.
Tesalia została zmuszona do uznania supremacji Macedonii, która pozostawiła swoje garnizony w strategicznie ważnych miastach. To wywołało niepokój w Atenach. Wojska ateńskie zajęły Termopile i zablokowały Macedończyków. Jednak ten ostatni zdobył i zniszczył duże greckie miasto Olynthus, a Chalkidiky uznały moc króla Macedonii.
Ateny pogodziły się z utratą wpływów na Półwyspie Chalkidyckim i w południowej Tracji oraz w 346 roku p.n.e. podpisały pokój z Filipem II. Korzystając się z wyjścia z wojny Aten, Macedończycy przejęli kontrolę nad Termopilami, zostali członkami związku greckich polis – strażników świątyni Apolla, uzyskując w ten sposób możliwość interwencji w środkowej Grecji. Teraz Filip II myślał o prawdziwym ustanowieniem macedońskiego panowania nad całą Grecją. Siły pro-macedońskie i antymacedońskie które utworzyły się w greckich miastach rozpoczęły zaciekłą walkę. Nastroje pro-macedońskie wyraził wpływowy ateński orator Isocrates który uważał, że w warunkach chaosu politycznego i niepewności zjednoczenia Grecji wokół silnej Macedonii wspólna walka Greków i Macedończyków z Persami stworzy dogodne warunki do rozwiązania wszystkich problemów życia greckiego świata. Siły pro-macedońskie działały w Zgromadzeniu Ludowym, podejmując korzystne dla Filipa II decyzje, próbując osłabić militarny opór Aten Macedonii. Król szukał sojuszników w Grecji.
Dowódcą grupy anty-macedońskiej stał wielki orator Demostenes. Grupa ta reprezentowała interesy szerokich warstw obywatelstwa ateńskiego, obawiając się, że utrata niepodległości doprowadzi do upadku ateńskiej demokracji. Program polityczny Demostenesa polegał na zmobilizowaniu wszystkich sił i środków przeciwko Filipowi II. Aby go zrealizować, rozpoczął aktywną pracę: budżet został znacznie uzupełniony, przezwyciężono sprzeczności między Atenami i Tebami. Bizancjum i Rodos stanęły po stronie Aten; liderzy ugrupowania pro-macedońskiego zostali odizolowani.
Filip II zdecydował się zaatakować Ateny w cieśninach. To tutaj przebiegał ważny szlak handlowy. Jednak Ateny nie pozwoliły Filipowi na realizację tych planów. Decydująca bitwa między połączonymi siłami Greków i armią króla odbyła się w 338 p.n.e. w pobliżu miasta Heronea. W tej bitwie wśród generałów walczył młody Aleksander, syn Filipa II, który wyróżnił się swoim talentem i odwagą. Bitwa zakończyła się na korzyść Macedończyków.
Król wykazał się wielkim taktem dyplomatycznym i politycznym, nie prowadził polityki przemocy i destrukcji, co zapewniło poparcie wielu greckich miast, wzmocniło pozycję jego zwolenników.
Z inicjatywy króla zwołano ogólnogrecki kongres, który prawnie potwierdził ustanowienie panowania Macedonii nad Grecją. Kongres zorganizował Hellenistyczny Związek Miast Greckich, a Filip został uznany za jego hegemona. Został głównodowodzącym sił zbrojnych i szefem polityki zagranicznej. Proklamowano powszechny pokój w Grecji, nienaruszalność własności prywatnej, ingerencję w wewnętrzne sprawy polis, zmiany w istniejącym systemie politycznym i tak dalej.
Wrogość polis została zastąpiona nową rzeczywistością polityczną – zjednoczoną Grecją pod rządami Macedonii.
Jedną z ważnych decyzji Kongresu było wypowiedzenie wojny Imperium Perskiemu. Po śmierci króla Filipa II jego następca – syn Aleksander – kontynuował politykę ojca. Z jego imieniem wiąże się początek nowego okresu w historii Grecji – epoki hellenizmu.