Początkowo zajmując maleńką enklawę wokół samej Moskwy, księstwo moskiewskie znacznie się rozwinęło podczas długiego panowania Iwana III (1462-1505), wchłaniając prawie wszystkie inne księstwa rosyjskie.
Iwan Groźny
Iwan IV „Groźny” (panował w latach 1533-1584) jeszcze bardziej umocnił władzę Moskwy. Zreformował samorząd lokalny, zaostrzył królewską kontrolę nad kościołem, ograniczył władzę bojarów (szlachty) i stworzył bardziej profesjonalną armię. Jego kampanie wojskowe rozszerzyły granice Moskwy wzdłuż Wołgi – zajmując chanat Astrachania – oraz na Bałtyku, gdzie jego armie zajęły większość Inflant. Jednak ostatnia część jego panowania przeszła w tyranię, naznaczoną rzezią ogromnej liczby szlachty. Po śmierci Iwana i panowaniu jego syna Fiodora (1584-1598), Moskwą wstrząsnął głód, wojna domowa i inwazje z Polski, które prawie spowodowały rozpad księstwa. Odrodzenie nastąpiło za panowania nowej dynastii, Romanowów, którzy rządzili Rosją przez trzy wieki od 1613 roku.
Romanowowie
Wcześni Romanowowie stopniowo przywracali władzę księstwu moskiewskiemu, a w 1667 r. odzyskali większość ziem zachodnich utraconych przez Polskę. Piotr Wielki zbudował na tych fundamentach imperium, rekonstruując państwo według zachodnich wzorców, znacznie zwiększając wpływy z podatków i prowadząc udane wojny z Imperium Osmańskim. Pod koniec panowania Piotra w 1725 roku Rosja była jednym z najpotężniejszych państw europejskich.
Piotr Wielki
Piotr Wielki (panował w latach 1682-1725) miał zaledwie dziewięć lat, kiedy został carem Rosji. Przez wczesną część jego panowania władzę sprawowała jego przyrodnia siostra Zofia, a następnie jego matka Natalia do śmierci w 1696 r. Po czym Piotr w końcu mógł rządzić na własnych prawach. Piotr przystąpił do programu modernizacji. Zaowocowało to podczas Wielkiej Wojny Północnej ze Szwecją w zwycięstwie Rosji pod Połtawą w 1709 roku. Oprócz reform wojskowych i politycznych Piotr założył nową rosyjską stolicę w Petersburgu w 1703 roku.
Wojna północna
Wojny XVII wieku w trakcie których Szwecja zdobywała terytoria na południowym Bałtyku powoli doprowadzały do kryzysu, przy słabej gospodarce w porównaniu z europejskimi rywalami wcześniejsze sukcesy militarne Szwecji zostały zakończone pod koniec XVII wieku.
W 1700 roku król Karol XII (panował w latach 1697-1718) wywołał wielką wojnę północną z Rosją. Skończyło się to katastrofą, ponieważ Karol został pokonany pod Połtawą w 1709 roku, spędził pięć lat na wygnaniu w Imperium Osmańskim, a następnie zginął podczas oblężenia w pobliżu Oslo w 1718 roku, pozostawiając Szwecję podatną na rosyjską kontr-inwazję w 1719 roku.