Społeczeństwa chińskie i japońskie były historycznie bardzo różne. Jedną z przyczyn tych różnic jest geografia. Podczas gdy Chiny leżą na rozległym kontynencie, Japonia to łańcuch wielu wysp. Populacja koncentruje się na czterech głównych wyspach: Hokkaido, głównej wyspie Honsiu oraz dwóch mniejszych wyspach Kiusiu i Sikoku.
Podobnie jak Chiny, duża część Japonii jest górzysta. Tylko około 11 procent całkowitej powierzchni ziemi może być uprawiane. Góry są pochodzenia wulkanicznego. Z jednej strony gleby wulkaniczne są bardzo żyzne, co pomogło japońskiemu rolnictwu. Z drugiej strony obszar ten jest podatny na trzęsienia ziemi. W 1923 roku trzęsienie ziemi prawie zniszczyło całe Tokio.
Ze względu na izolację geograficzną Japończycy rozwinęli szereg unikalnych cech. Te cechy przyczyniły się do przekonania Japończyków, że ich przeznaczenie różni się od losu ludów na kontynencie.
Powstanie państwa japońskiego
Przodkowie dzisiejszych Japończyków osiedlili się na Równinie Yamato w pobliżu współczesnych miast Osaka i Kioto w pierwszych wiekach naszej ery. Ich społeczeństwo składało się z klanów. Lud został podzielony na małą klasę arystokratyczną (władców) i dużą populację rolników uprawiających ryż, rzemieślników i pracowników domowych. Lokalny władca każdego klanu chronił ludność w zamian za udział w rocznych zbiorach.
W końcu jeden władca klanu Yamato osiągnął wyższość nad pozostałymi i został w władcą Japonii. Jednak inne potężne rodziny nadal walczyli o władzę.
Chińskie wpływy
Na początku VII wieku Shōtoku Taishi, książę Yamato, próbował zjednoczyć różne klany, aby Japończycy mogli skuteczniej stawić opór chińskiej inwazji. Aby to zrobić, Shotoku wysłał przedstawicieli do stolicy Chin, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak Chińczycy zorganizowali swój rząd. Następnie zaczął tworzyć nowy scentralizowany system rządów w Japonii, oparty mniej więcej na modelu chińskim.
Książę Shotoku chciał scentralizowanego rządu pod zwierzchnictwem najwyższego władcy. Jego celem było ograniczenie uprawnień arystokratów i zwiększenie (jego) autorytetu władcy Yamato. W rezultacie władca został przedstawiony jako postać boska i symbol narodu japońskiego.
Następcy Shotoku Taishi kontynuowali reformy oparte na modelu chińskim. Terytorium Japonii zostało podzielone na okręgi administracyjne, a spośród miejscowej szlachty wybierano wyższego urzędnika każdego okręgu. Podobnie jak w Chinach, wioska była podstawową jednostką rządową. Ustanowiono nowy system podatkowy. Teraz wszystkie grunty rolne należały technicznie do państwa. Podatki miały być płacone bezpośrednio władzom centralnym, a nie lokalnym arystokratom.
Okres Nara
Po śmierci Shotoku Taishiego w 622 roku, władza polityczna przeszła w ręce klanu Fujiwara. Władca Yamato nadal był cesarzem. Był jednak pod silnym wpływem rodziny Fujiwara. W 710 roku w Nara powstała nowa stolica. Cesarz zaczął używać tytułu „syn Nieba”.
Chociaż reformy rozpoczęte przez księcia Shotoku były kontynuowane w tym okresie, rząd centralny Japonii nie był w stanie przezwyciężyć potęgi arystokratów. Te potężne rodziny były w stanie zatrzymać podatki z tych ziem dla siebie. Nie mogąc uzyskać dochodów z podatków, rząd centralny systematycznie tracił władzę i wpływy.
Okres Heian
W 794 roku cesarz przeniósł stolicę z Nary do pobliskiego Heian, na terenie dzisiejszego Kioto. W Heian cesarz nadal rządził, ale faktyczna władza pozostała w rękach klanu Fujiwara.
W rzeczywistości rząd wracał do zdecentralizowanego systemu, który istniał przed czasami Shotoku Taishi. Na wsi dominowały potężne rodziny, których majątek opierał się na posiadaniu zwolnionych z podatku gruntów rolnych. Aby uniknąć płacenia podatków, chłopi często oddawali swoje ziemie miejscowemu arystokracie, który następnie pozwalał chłopom uprawiać ziemię w zamian za opłacenie czynszu.
Wraz z upadkiem władzy centralnej lokalni arystokraci mieli skłonność do brania sprawiedliwości w swoje ręce. Coraz częściej zwracali się ku użyciu siły militarnej jako środka ochrony swoich interesów. Pojawiła się nowa klasa wojskowych, których celem była ochrona bezpieczeństwa i mienia ich pracodawców.
Nazywani samurajami („tymi, którzy służą”), wojownicy ci przypominali rycerzy średniowiecznej Europy. Podobnie jak rycerze, samurajowie walczyli na koniach, odziani w hełm i zbroję. Podobnie jak rycerze, samurajowie mieli żyć według surowego kodeksu wojownika, znanego w Japonii jako Bushido („droga wojownika”). Przede wszystkim kod samuraja opierał się na lojalności wobec swojego pana.
Szogunat Kamakura
Pod koniec XII w. rywalizacja między japońskimi rodzinami arystokratycznymi doprowadziła do niemal ciągłej wojny domowej.
W końcu potężny szlachcic o imieniu Minamoto Yoritomo pokonał kilku rywali i ustanowił swoją władzę w pobliżu nowoczesnego miasta Tokio.
Aby wzmocnić państwo, stworzył bardziej scentralizowany rząd pod potężnym dowódcą wojskowym, znanym jako szogun (generał). W tym nowym systemie – zwanym szogunatem – cesarz pozostał władcą tylko z nazwy, a szogun sprawował faktyczną władzę. Szogunat Kamakura, założony przez Yoritomo, trwał od 1192 do 1333 roku.
Początkowo system działał dobrze, ale rząd wkrótce stanął przed najpoważniejszym jak dotąd wyzwaniem ze strony Mongołów. W 1281 roku Kubilaj-chan najechał Japonię z armią w sile prawie 150 000 żołnierzy. Na szczęście dla Japończyków prawie cała flota została zniszczona przez potężny tajfun (gwałtowna burza). Po tej nieudanej inwazji Japonia zmierzy się ponownie, na swoich ziemiach, z obcym najeźdźcą (amerykanami), dopiero latem 1945 roku.
Życie we wczesnej Japonii
Wczesna Japonia była głównie społeczeństwem rolniczym. Jego mieszkańcy wykorzystali ograniczoną ilość ziemi uprawnej i obfite opady deszczu do uprawy mokrego ryżu (ryżu uprawianego na zalanych polach). Jak widzieliśmy, rodziny szlacheckie były w stanie utrzymać kontrolę nad większością ziemi.
Produkcja zaczęła się rozwijać w okresie Kamakura. W większych miastach pojawiły się rynki, rozwijała się produkcja papieru, odlewnictwo żelaza i porcelany. Rozwijał się również handel między regionami. Handel zagraniczny, głównie z Koreą i Chinami, rozpoczął się w XI wieku. Japonia wysyłała surowce, obrazy, miecze i inne wyroby w zamian za jedwab, porcelanę, książki i miedziane monety.
Rola kobiet
We wczesnej Japonii kobiety mogły mieć pewien poziom równości z mężczyznami. Na przykład kodeks prawny z VIII wieku gwarantował kobietom prawa do dziedziczenia. Żony, które zostały porzucone, mogły się rozwieść i ponownie wyjść za mąż. Jednak późniejsze praktyki jasno pokazują, że kobiety uważano za podporządkowane mężczyznom. Mąż mógł rozwieść się z żoną, jeśli nie urodziła ona dziecka płci męskiej lub jeśli popełniła cudzołóstwo, za dużo mówiła, była zazdrosna lub miała poważną chorobę.
Chociaż kobiety nie posiadały pełnych praw i praw socjalnych mężczyzn, odgrywały aktywną rolę na różnych poziomach społeczeństwa. Na dworze dominowały arystokratki. Niektórzy zasłynęli ze swoich talentów artystycznych lub literackich.
Religia we wczesnej Japonii
Wcześni Japończycy czcili duchy zwane kami, które, jak wierzyli, zamieszkiwały drzewa, rzeki, strumienie i góry. Japończycy wierzyli również, że duchy ich przodków są obecne w powietrzu wokół nich. W Japonii te wierzenia przekształciły się w rodzaj religii państwowej zwanej Shinto („Święta Droga” lub „Droga Bogów”), która jest nadal praktykowana.
Z czasem Shinto przekształciło się w doktrynę państwową związaną z wiarą w boskość cesarza i świętość narodu japońskiego. Utworzono narodowe sanktuarium w Ise. Tam cesarz co roku składał hołd bogini słońca Amaterasu. Według legendy pierwszy cesarz był potomkiem bogini słońca.
Shinto jednak nie zaspokajał duchowych potrzeb wszystkich Japończyków. Niektórzy zwrócili się w stronę buddyzmu, który mnisi buddyjscy z Chin przywieźli do Japonii w VI wieku naszej ery. Wśród arystokratów w Japonii najpopularniejsza stała się jedna sekta, zwana Zen. Przekonania zen stały się częścią kodeksu zachowania samurajskiego wojownika.
W buddyzmie zen istnieją różne sposoby osiągnięcia oświecenia. Niektórzy uważają, że oświecenie można osiągnąć nagle. Inni twierdzą, że można to osiągnąć tylko poprzez silną samodyscyplinę, zwłaszcza długi proces medytacji, który oczyszcza umysł ze wszystkich myśli.
Kultura wczesnej Japonii
Przez większą część historii wczesnej Japonii arystokratyczni ludzie wierzyli, że prozaiczna fikcja jest jedynie „wulgarną plotką”. W rezultacie od IX do XII wieku kobiety były najbardziej produktywnymi pisarzami prozy w języku japońskim. Kobiety nauczyły się czytać i pisać w domu, a dla zabicia czasu pisały pamiętniki, opowiadania i powieści.
Z tej tradycji wyszła jedna z największych powieści świata, Genji monogatari (Opowieść o księciu Promienistym). Powieść została napisana przez nadworną autorkę Murasaki Shikibu około roku 1000. Jej powieść śledzi życie szlachetnego Genjiego, który stara się pozostać w łasce tych, którzy są u władzy. Odkrywane są różne aspekty osobowości Genjiego, gdy przechodzi on od młodzieńczych przygód do życia pełnego smutku i współczucia w późniejszych latach.
W sztuce i architekturze japońskiej krajobraz jest ważnym środkiem wyrazu. Krajobraz otaczający XIV-wieczny Złoty Pawilon w Kioto prezentuje harmonię ogrodu, wody i architektury, co czyni go jednym ze skarbów świata.