Mojżesz hebrajski prorok, nauczyciel i przywódca, wyzwolił swój lud z niewoli egipskiej i założył wspólnotę religijną opartą na przymierzu z Bogiem. Jako nośnik i interpretator Przymierza, w tym Dziesięciu Przykazań, wywarł trwały wpływ na życie religijne, obawy moralne i etykę społeczną cywilizacji zachodniej.
Według relacji biblijnej w Księdze Wyjścia, Mojżesz – którego hebrajskie imię brzmi Mosze – był hebrajskim podrzutkiem adoptowanym i wychowanym na dworze egipskim. Wychowany tam, zgodnie z relacją biblijną, przez swoją biologiczną matkę, którą zatrudniono jako nianię, Mojżesz poznał swój hebrajski rodowód. Jako dorosły, podczas wizyty inspekcyjnej, Mojżesz zabił egipskiego dozorcę, który bił hebrajskiego niewolnika. Obawiając się gniewu faraona, Mojżesz uciekł do Midianu (w północno-zachodniej Arabii), gdzie został pasterzem i ostatecznie zięciem midianickiego kapłana Jetro. Kiedy pasł swoje stada, ujrzał płonący krzew, który pozostał nie spalony przez płomienie i usłyszał wezwanie od Boga – potem zwanego Jahwe – aby uwolnić jego lud, Hebrajczyków, z niewoli w Egipcie. Ponieważ Mojżesz się jąkał, jego brat Aaron miał być jego rzecznikiem, ale Mojżesz był reprezentantem Jahwe.
Ramzes II, który panował w latach 1279-13 p.n.e., był wówczas prawdopodobnie faraonem Egiptu. Odrzucił żądanie nieznanego jemu człowieka i odpowiedział zwiększeniem ucisku Hebrajczyków. Tekst biblijny stwierdza, że Mojżesz użył plag zesłanych przez Jahwe, aby nagiąć wolę Ramzesa. Nie jest jasne, czy Hebrajczykom wreszcie pozwolono opuścić Egipt, czy po prostu uciekli. Według relacji biblijnej siły faraona ścigały ich na wschód do Morza Trzcin, jeziora papirusowego (nie Morza Czerwonego), które Hebrajczycy przekroczyli bezpiecznie, ale które w które pochłonęło Egipcjan. Następnie Mojżesz poprowadził lud na górę Synaj (Horeb), która leży na południowym krańcu Półwyspu Synaj. Jahwe ukazał się Mojżeszowi tam podczas straszliwej burzy, z której wyszło Przymierze między Jahwe a ludem Izraela, zawierające Dziesięć Przykazań. Mojżesz zaczął wydawać rozporządzenia dotyczące określonych sytuacji i ustanowił system sędziów i rozpraw w sprawach cywilnych.
Po opuszczeniu góry Synaj i kontynuowaniu podróży w kierunku Kanaanu, Mojżesz napotkał rosnący opór i frustrację ze strony narodu hebrajskiego i kiedyś tak się na nich rozgniewał, że według tradycji Jahwe uznał to za brak wiary i odmówił mu wejścia do Kanaanu. Jako swój ostatni oficjalny akt Mojżesz odnowił przymierze na Synaju z ocalałymi z wędrówki, a następnie wspiął się na górę Pisgah, aby spojrzeć na ziemię, do której nie mógł wejść. Hebrajczycy nigdy więcej go nie widzieli, a okoliczności jego śmierci i pochówku pozostają owiane tajemnicą.
Tradycja mówi, że Mojżesz napisał cały Pięcioksiąg, ale nie jest to potwierdzone. Mojżesz sformułował Dekalog, pośredniczył w przymierzu i rozpoczął proces interpretacji i kodyfikacji postanowień Przymierza. W ogólnym sensie pierwsze pięć ksiąg Biblii hebrajskiej można nazwać Mojżeszową. Bez niego nie byłoby Izraela ani zbioru znanego jako Tora.