Pierwsze na świecie złożone społeczeństwa powstały na Bliskim Wschodzie, na żyznym obszarze znanym jako Mezopotamia, pomiędzy rzekami Tygrys i Eufrat. Do 3000 lat p.n.e. konkurencyjne miasta-państwa o wielkim bogactwie rozkwitały tutaj, z zaawansowanymi planami irygacyjnymi, ustalonym handlem oraz okazałymi pałacami i świątyniami. Po najwcześniejszej cywilizacji, Sumerii, nastąpiły imperia babilońskie i asyryjskie, które ugruntowały swoją dominację nad prawie całym regionem.
Sumerowie
NOWOCZESNY IRAK 3000-2340 P.N.E.
Pierwsza cywilizacja w Mezopotamii powstała na południu, gdzie wiele rozwijających się państw-miast nawiązało kontakty handlowe i dyplomatyczne. Ta sumeryjska kultura, jak wiadomo, charakteryzowała się scentralizowaną hierarchią na czele z władcami, którzy często pełnili funkcje kapłańskie, ale w przeciwieństwie do egipskich faraonów rzadko uważano ich za boskich. Każde z miast było postrzegane jako dom jednego z głównych sumeryjskich bogów (Nanna w Ur, Inanna w Uruk), a w okresie zwanym wczesną dynastią (ok. 3000-ok. 2340 p.n.e.) Sumerowie zaczęli budować schodkowe wieże świątynne lub zigguraty na cześć swoich bóstw. Wyrafinowane kultury pałacowe były wspierane przez wyspecjalizowanych administratorów, kupców i skrybów, których potrzeba prowadzenia zapisów doprowadziła do opracowania pierwszego pełnego systemu pisma, znanego jako pismo klinowe.
Podbój i upadek
Oddzielne miasta-państwa Sumeria zostały na krótko zjednoczone około 2400 p.n.e., kiedy król Lugalzagesi z miasta-państwa Umma podbił Ur i Uruk i zredukował wschodnie miasto Lagasz do statusu zależnego. Ale w ciągu pół wieku cały ten obszar został wchłonięty przez Imperium Sargona, króla Akadu.
Ur
POŁUDNIE WSPÓŁCZESNEGO IRAKU 3000-OK. 2000 P.N.E.
Ur, jedno z miast-państw Sumerii, zaczęło się rozwijać około 2800 roku p.n.e., stając się niezwykle bogatym; groby władców, takich jak królowa Puabi i Meskalamdug, miały artefakty o wielkiej wartości.
Ur zostało zaćmione politycznie podczas okupacji Sumerii przez Sargona, ale około 2050 roku p.n.e. Ur-Nammu założył trzecią dynastię z Ur. Przez 70 lat Ur zdominował ogromny obszar podzielony na 20 prowincji, rozciągający się od Suzy w południowo-zachodnim Iranie do Ashur, daleko na północny zachód od sumeryjskiego centrum. W tym czasie ludność rosła, a miasta rozwijały się, wspierano systemem pracy przymusowej. Samo miasto Ur zostało wzmocnione dzięki budowie wielkiego zigguratu. Spadkobiercy Ur-Nammu rozszerzyli imperium, zwłaszcza pod panowaniem Shulgi (panował w latach 2094-2047 p.n.e.), ale pod rządami Ibbi-Sina ( w latach 2028-2004 p.n.e.) odeszli od nich odległe regiony, a najeźdźcy z pobliskiego Elam ostatecznie zniszczyli potęgę Trzeciej Dynastii.
Imperium akadyjskie
NOWOCZESNY IRAK, WSHODNI IRAN, SYRIA, LIBAN, SE TURCJA 2300-C.2083 P.N.E.
Północna część Sumerii, znana jako Babilonia, dała początek najwcześniejszej udanej próbie zjednoczenia Bliskiego Wschodu, kiedy Sargon zniszczył potęgę Lugalzagesi z Ummy, zapewniając kontrolę nad całym regionem. Jego stolica w Akadzie zdominowała imperium, które stawało się coraz bardziej scentralizowane. Wprowadzono kalendarz dla całej Babilonii, wprowadzono nowe systemy podatkowe oraz ustandaryzowane wagi i miary, a językiem rządzącym stał się akadyjski. Armie Sargona dotarły aż do wybrzeża Morza Śródziemnego, ale kontrolowanie odległych regionów było trudne. Bunt wybuchł za panowania wnuka Sargona, Naram-sina (panował 2254-2218 p.n.e.), który przyjął tytuł „króla świata” i za życia był czczony jako bóg. Naram-sin zwyciężył, ale potem Akadyjczycy byli w defensywie; ich imperium ostatecznie upadło za panowania króla Shar-kali-sharri, syna Naram-Sina.
Urodzony zwykłym człowiekiem, Sargon (rządził w latach 2334-2279 p.n.e.) doszedł do władzy w mieście Kisz i przyjął imię Sharru-kin (Sargon). Ze swojej nowej bazy w Akadzie wysłał swoje armie, aby założyć pierwsze imperium na świecie.
Hetyci
TURCJA ŚRODKOWA 1700-OK. 1200 P.N.E.
Królestwo Hetytów, zwane Hatti, miało siedzibę w centralnej Anatolii wokół ich stolicy Hattusa, ale stale zmieniało swoje granice, sięgając czasami aż do zachodniej Syrii na południu i wybrzeży Morza Czarnego i Morza Egejskiego na północy i na zachód.
Stosunkowo niewiele wiadomo o Hetyckim Starym Królestwie, którego pierwszy władca, Hattusili, założył Hattusę około 1650 roku p.n.e.. Pod rządami następcy Hattusiliego, Mursili I (panował około 1620 – około 1590 p.n.e.), armie hetyckie prowadziły kampanię w Syrii, ale za panowania Telipinu (ok. 1525 – ok. 1500 p.n.e.) Hatti zostało ponownie zredukowane do swojego rdzenia wokół stolicy.
Pod rządami Tudhaliya III (rządził około 1360 – około 1344 roku p.n.e.), pierwszego władcy Nowego Królestwa, Hetyci ponownie się rozszerzyli, pokonując władców Aleppo i Mitanni. Hetyci osiągnęli swój szczyt poniżej, za Suppiluliuma I, który podbił północną Syrię i zagroził egipskiej kontroli nad Palestyną. Mutawalli II (panujący w latach 1295-1272 p.n.e.) walczył z Egipcjanami w zaciętej bitwie pod Kadesz w 1274 roku p.n.e., którą obie strony uznały za zwycięstwo. Jednak skutki bitwy mocno ugruntowały kontrolę Hetytów w Syrii. Rosnące zagrożenie ze strony Asyrii na wschodzie i bunt państw wasali na zachodzie szybko osłabili królestwo hetyckie, a w 1207 roku nieznani najeźdźcy ponownie splądrowali Hatti, po czym państwo hetyckie całkowicie upadło.
Suppiluliuma I Jeden z królów hetyckich, który odniósł największe sukcesy pod względem militarnym, Suppiluliuma I (panujący w latach 1344-1322 p.n.e.) podbił Mitanni na północy i części Syrii. Jego prestiż był tak wielki, że wdowa po Tutanchamonie zaprosiła jednego z jego synów do Egiptu jako jej męża.
Upadek późnej epoki brązu
BLISKI WSCHÓD 1200-OK. 1050 P.N.E.
W późnej epoce brązu na Bliskim Wschodzie dyplomatyczna wspólnota imperiów utrzymywała dobrze prosperujący system międzynarodowy. Pomiędzy 1200 a 1050 rokiem p.n.e. zapisy sugerują wstrząsy, spowodowane nalotami i migracją. Upadek zaczął się nieco przed 1200 rokiem p.n.e., kiedy zniszczone zostały cytadele mykeńskiej Grecji.
Upadek imperiów
W 1207 roku p.n.e. hetycka stolica Hattusa została splądrowana, a imperium upadło. Egipcjanie musieli odpierać inwazje ludów, które nazywali „Ludami Morskimi”, co ostatecznie doprowadziło do upadku Nowego Państwa w 1069 r. p.n.e.. Dynastia Kassytów w Babilonie upadła około 1154 roku p.n.e., podczas gdy w Asyrii pisemne źródła mówią o ciągłych potyczkach. Wynikający z tego „Ciemny Wiek”, prawie bez źródeł pisanych, miał trwać 150 lat.
Fenicjanie
LIBAN, ŚRÓDZIEMNOMORSKIE WYBRZEŻE 1200-146 P.N.E.
Fenicjanie używali potęgi morskiej do kontrolowania gęstej sieci szlaków przecinających Morze Śródziemne, z powiązaniami handlowymi tak daleko jak Mezopotamia i Morze Czerwone, dostarczając szereg towarów, od bogatych, egzotycznych tkanin i szkła po drewno cedrowe. Założyli także kolonie, które obejmowały Lixus w Maroku, Gades (Cadiz) w Hiszpanii, Motya na Sycylii i, co najważniejsze, Kartaginę (we współczesnej Tunezji), założoną około 814 roku p.n.e..
Po tym, jak sama Fenicja w IX wieku p.n.e. znalazła się pod rządami Asyrii (a następnie w Egiptu, Babilonu i Persji), Kartagina stała się głównym ośrodkiem polityki fenickiej, tworząc własne imperium w zachodniej części Morza Śródziemnego. Kartagina ostatecznie przegrała bitwę o dominację w tym regionie na rzecz Rzymian, którzy pokonali Kartagińczyków w trzech wojnach punickich w III i II wieku p.n.e..
Fenicjanie byli wykwalifikowanymi nawigatorami i budowali różne rodzaje łodzi, od mniejszych po wielowiosłowe galery.
Imperium asyryjskie
WSPÓŁCZESNY IRAK, W IRAN, SYRIA, LIBAN, TURKEYS OK. 2000-C.610 P.N.E.
Asyria zyskała potęgę około 2000 roku p.n.e., prosperując dzięki handlowi miedzią z Anatolią. Za panowania Assur-Ubalita (1363-1328 p.n.e.) Asyryjczycy wybudowali imperium, którego kulminacją było podbicie Babilonu za panowania Tukulti-Ninurty I (panował 1243-1207 p.n.e.). Asyria padła wówczas ofiarą inwazji „ludów morskich” i dopiero około roku 1000 p.n.e. wyłoniło się imperium neoasyryjskie.
Neoasyryjczycy zdobyli sławę jako zaciekli wojownicy, wykorzystując armie rydwanów, piechoty i jeźdźców konnych, którzy w dużym stopniu korzystali z nowej żelaznej broni. Używali taktyk terroru, aby stłumić swoich wrogów, masowymi egzekucjami, paleniem na palach i deportacjami. Assurnasirpal II (panował w latach 883-859 p.n.e.) i Salmanasar III (panował w latach 858-824 p.n.e.) rozszerzył terytorium Asyryjczyków na zachód aż po Morze Śródziemne. Po krótkim upadku imperium neoasyryjskie odrodziło się pod rządami Tiglat-Pilesera III i jego następcy Sargona II (panował w latach 721-705 p.n.e.).
Zwycięstwo i upadek
W 689 roku p.n.e., za panowania Sennacheryba (704-681 p.n.e.), neoasyryjczycy podbili Babilon, a następnie pod Assurbanipalem (panował w latach 668-627 p.n.e.) zajęli części Egiptu. Jednak Neoasyryjskie wojsko zostało zniszczone i w 612 roku p.n.e. koalicja Medów i Babilończyków zajęła Asyryjską stolicę Niniwę. Około 610 roku p.n.e. imperium zniknęło.