Arabia, jest terenem nierównym, suchym i niegościnnym. Składa się głównie z rozległej pustyni, z wyjątkiem Jemenu na południowo-wschodnim krańcu, żyznego regionu z obfitymi deszczami i dobrze nadającego się do rolnictwa. W południowo-zachodnim regionie Arabii panuje również klimat sprzyjający rolnictwu. Pierwsza wzmianka o mieszkańcach Arabii, czyli „Aribi” w języku przedislamskim, pojawia się w IX wieku p.n.e. w asyryjskim piśmie. Mieszkańcy północnej Arabii byli koczownikami posiadającymi wielbłądy.
W Arabii nie było ani centralnej władzy politycznej, ani centralnie rządzącego centrum administracyjnego. Zamiast tego istniały tylko różne plemiona Beduinów. Poszczególni członkowie plemienia byli lojalni raczej swojemu plemieniu niż swoim rodzinom.
Beduini utworzyli koczownicze plemiona, które przemieszczały się z miejsca na miejsce, aby znaleźć zielone pastwiska dla swoich wielbłądów, owiec i kóz. Oazy można znaleźć wzdłuż obwodu pustyni, one dostarczali wodę do nawadniania, zwłaszcza wszechobecnej palmy daktylowej. Ponieważ cały czas brakowało zielonych pastwisk, na których bydło mogło się paść, plemiona często walczyły między sobą o mało żyzną ziemię dostępną w Arabii. Ponieważ wojna była częścią codziennego życia, wszyscy mężczyźni w plemionach musieli szkolić się na wojowników.
W VII wieku p.n.e. Arabia została podzielona na około pięć królestw, a mianowicie Ma’in, Saba, Kataban, Hadramaut i Kahtan. Cywilizacje te zostały zbudowane na systemie rolniczym, zwłaszcza w południowej Arabii, gdzie wilgotny klimat i żyzna gleba nadawały się do uprawy. Z pięciu królestw Saba było najpotężniejszym i najbardziej rozwiniętym. Do 300 roku n.e. królowie królestwa Saba skonsolidowali pozostałe królestwa. Mieszkańcy północnej Arabii mówili po arabsku, podczas gdy mieszkańcy na południu mówili językiem sabajskim, innym językiem semickim. Ponieważ Jemen leżał na głównym szlaku handlowym, wielu kupców z Oceanu Indyjskiego przechodziło przez niego. Południe było zatem bardziej dominujące przez ponad tysiąclecie, ponieważ odniosło większe sukcesy gospodarcze i przyczyniło się w znacznym stopniu do bogactwa Arabii jako całości.
W VII wieku p.n.e. oazy w Arabii rozwinęły się w miejskie centra handlowe dla lukratywnego handlu karawanami. Baza rolnicza wniosła wkład w gospodarkę Arabii, umożliwiając mieszkańcom przestawienie się na działalność gospodarczą w zakresie dóbr luksusowych wraz z trwającą gospodarką agrarną. Sieć handlową w Arabii ułatwiał głównie handel karawanami w Jemenie, gdzie towary z basenu Oceanu Indyjskiego na południu były przekazywane karawanom wielbłądów, które następnie podróżowały do Damaszku i Gazy.
Arabia handlowała dochodowymi produktami tamtych czasów – dobrami luksusowymi. Podobnie ewoluowała rola Beduinów. Zamiast być tylko wojownikami wojskowymi zaangażowanymi w rywalizacje plemienne, byli teraz częścią handlu karawanami, służąc jako strażnicy i przewodnicy podczas podróży po Arabii. Ci Beduini różnili się od innych plemion koczowniczych, ponieważ mieli tendencję do osiedlania się w jednym miejscu.
Asyryjczycy, a za nimi neobabilończycy i Persowie zakłócali jedność w Arabii. Od III wieku n.e. perscy Sasanidzi i chrześcijańscy Bizantyjczycy walczyli o Arabię. Później, tuż przed powstaniem islamu, pojawiły się dwie chrześcijańskie arabskie konfederacje plemienne, znane jako Ghassanidzi i Lachminidzi. Miasto Petra w północno-zachodniej Arabii znajdowało się pod kontrolą Bizantyjczyków (przez Ghassanidów), a następnie Rzymian, podczas gdy północno-wschodnie miasto Hira znalazło się pod wpływami perskimi (Lachmidzi). Za dynastii Lachmidów i Ghassanidów rozwinęła się tożsamość arabska, podobnie jak język arabski.
Centralnym miejscem kultu koczowniczych plemion Beduinów była Kaba w mieście Mekka, w której znajduje się czarny kamień, uważany za kawałek meteorytu. Kaba była miejscem corocznych pielgrzymek w przedislamskiej Arabii. Abraham jako pierwszy położył podwaliny pod Kabę. Przez tysiąclecie funkcja Kaby drastycznie się zmieniła i tuż przed nadejściem islamu w świątyni znajdowały się posągi bożków. Beduini modlili się do różnych bogów znajdujących się w środku. Chociaż różne koczownicze plemiona Beduinów często tworzyły walczące frakcje, w świętej przestrzeni Kaby plemienne rywalizacje były często odkładane na bok ze względu na miejsce kultu. Mekka stała się sanktuarium religijnym i neutralnym terenem, na którym wstrzymano wojnę plemienną.
W VII wieku Mekka była nie tylko ważnym miejscem kultu religijnego, ale także znaczącym ośrodkiem handlowym ze względu na rozwój południowej Arabii jako centrum handlowego. W mieście zebrali się kupcy różnego pochodzenia. Tuż przed powstaniem islamu elitarni kupcy z plemienia Kurejszów rządzili Mekką, chociaż nadal trudno było dostrzec wyraźną formę autorytatywnego rządu. Mekka, podobnie jak południowa Arabia, była domem dla wielu różnych ludzi różnych wyznań.
Różne grupy ludzi osiedliły się w Arabii, zwłaszcza w przybrzeżnych regionach Jemenu, gdzie współistniała bogata różnorodność religii, wywodzących się z Indii, Afryki i reszty Bliskiego Wschodu. Wynika to z jej strategicznego położenia na szlaku handlowym prowadzącym od Morza Czerwonego i Oceanu Indyjskiego. Byli to Żydzi, chrześcijanie i zaratusztrianie, którzy wyemigrowali z okolic. Imigranci znacznie się różnili od rdzennych mieszkańców Arabii, ponieważ wyznawali monoteistyczne wierzenia, uznając i wielbiąc tylko jednego Boga. Tak więc mieszkańcy przedislamskiej Arabii byli zaznajomieni z innymi wyznaniami monoteistycznymi przed nadejściem islamu, jednak późniejsze społeczeństwo muzułmańskie nazywało żyjących w przedislamskiej Arabii jako żyjących w jabiliyya, czyli „ignorancji”.