Historia to nauka o rozwoju społeczeństwa od przeszłości do współczesności i jest jedną z najstarszych nauk. Historia świata starożytnego to pierwszy okres w historii świata.
Rozpoczyna się on wraz z pojawieniem się ludzkości, a kończy się wraz z upadkiem zachodniego imperium rzymskiego w V wieku. (476 r.)
Historycy pierwszy etap rozwoju społeczeństwa ludzkiego nazywają prehistoria (niektórzy historycy dzielą go na dwa okresy: dzikość i barbarzyństwo), następny etap – cywilizacją.
Głównymi cechami cywilizacji jest obecność miast, umiejętności czytania i pisania oraz państwo.
Historia starożytnego świata bada życie prymitywnych społeczeństw i pierwszych cywilizacji.
Źródła historyczne
Budynki, rzeczy, dokumenty, rysunki, legendy, zwyczaje itp. Pomagają historykom ustalać fakty i pisać historię.
Źródła historyczne to obiekty kultury materialnej, zabytki pisma, zwyczaje, cechy starożytnych języków, wszystko, co daje wyobrażenie o przeszłości.
Przede wszystkim studiują źródła pisane. Człowiek nauczył się pisać ponad pięć tysięcy lat temu i od tamtej pory zgromadziło się wiele pisemnych pamiątek. Są to gliniane tabliczki, egipskie papirusy, rękopisy, książki, dokumenty biznesowe itp.
Ale większość historii ludzkości nie zostawiła żadnych pisemnych śladów. Jak naukowcy dowiedzieli się o odległej przeszłości? W tym przypadku na ratunek przychodzą nauki: archeologia, etnografia, antropologia i inne, które generalnie nazywane są pomocniczymi dyscyplinami historycznymi.
Archeologia i antropologia
Największa ilość źródeł to różne rzeczy materialne.
Archeologia jest nauką, która bada materialne źródła historyczne i odtwarza przeszłość społeczeństwa ludzkiego.
Źródła materialne – pozostałości dawnych osad, mieszkań, budynków, cmentarzy, narzędzi ludzkich, biżuterii, sprzętów i innych pozostałości kultury materialnej, czyli ślady życia i działalności człowieka. Popiół z paleniska prymitywnego człowieka, jaskinia ze śladami jego życia, kamienny topór, odłamek naczyń, kanał, tama, droga, piramida – to wszystko materialne źródła.
Niektóre źródła materialne pozostały na powierzchni, inne znalazły się pod kilkoma warstwami ziemi, piasku lub mułu. Archeolodzy, ciężko pracują, aby rozwikłać tajemnice historii ukryte pod ziemią.
Aby określić czas znalezisk archeologicznych, archeolodzy ustalili system „trzech wieków” – kamień, brąz, żelazo. Ten podział historii ludzkości nazywa się periodyzacją archeologiczną, która polega na zmianie charakteru podstawowych materiałów, z których pochodzą narzędzia, artykuły gospodarstwa domowego, broń i nie tylko. Od milionów lat człowiek tworzy narzędzia kamienne, okres ten nazywano epoką kamienia. Jednak w ciągu ostatnich kilku tysięcy lat najważniejszym odkryciem człowieka była produkcja narzędzi z brązu, a później – z żelaza. Archeolodzy nazwali te okresy odpowiednio epoką brązu i żelaza.
Wykopaliska archeologiczne to bardzo czasochłonne zadanie. Wszystkie prace są w większości wykonywane ręcznie. Górną warstwę ziemi usuwa się łopatą, a następnie prace wykonuje się nożami i szczotkami, aby nie uszkodzić znalezionych przedmiotów; archeolodzy muszą przeszukać tysiące ton ziemi, aby znaleźć ważne pamiątki. Niektóre wykopaliska trwają od dziesięcioleci i setek lat. Tak więc od 1748 roku trwają wykopaliska starożytnego miasta Pompeje, które zginęło w wyniku erupcji wulkanu. Miasto zostało pokryte popiołem podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku. Nie ucierpiało z powodu pożarów ani grabieży, dzięki czemu archeolodzy byli w stanie odtworzyć zarówno zewnętrzną, jak i wewnętrzną część budynków.
Duże znaczenie w interpretacji tego, co odkryli archeolodzy, ma także antropologia – nauka badająca fizyczną, duchową i społeczną naturę człowieka, jego powstanie i rozwój, nauka o ewolucji człowieka i ludzkości. Termin ten odnosi się ogólnie do nauki o ludziach prymitywnych. Współczesna nauka umożliwia dość dokładne odwzorowanie obrazu człowieka. Naukowcy stworzyli metodę odtwarzania twarzy na podstawie struktury kości czaszki. Za nim możemy odtworzyć portret współczesnego i starożytnego człowieka.
Etnografia
Oprócz wymienionych źródeł historycy prymitywnego społeczeństwa badają dane etnograficzne.
Naukowcy i podróżnicy znaleźli plemiona łowców i zbieraczy, które żyją dziś w różnych częściach świata: w Ameryce Południowej i Północnej – Indianie, w Australii – Aborygeni, w Afryce – Buszmeni, w Azji Południowo-Wschodniej – Toala, Andaman, Semanga itp. . One nic nie wiedzą o rolnictwie, nie mają domowych zwierząt. Narzędzia są wykonane z kamienia, kości i drewna. Zajmują się polowaniem i zbieractwem. Nie noszą ubrań ani butów. Do mieszkania używają chałup (chat), które składają się z gałęzi, kamieni, ziemi i żerdzi. Nie pozostają długo w jednym miejscu.
Badanie życia tych plemion pomaga naukowcom odtworzyć życie z przeszłości. Badanie stylu życia ludów, na które nie wpłynęły osiągnięcia współczesnej cywilizacji, pomagają także historykom w poznawaniu przeszłości.
W badaniach historycznych duże zainteresowanie budzą różne obrzędy (np. ślub, pogrzeb, kalendarz), a także takie zjawiska kultury materialnej jak ubrania, biżuteria, mieszkanie.
Etnografia to nauka, która bada sposób życia i zwyczaje narodów, ich kulturę materialną i duchową.
Odliczanie w historii
Badanie historii jest niemożliwe bez określenia czasu, w którym nastąpiło dane wydarzenie. Jak ludzie odkryli istnienie czasu i zaczęli go mierzyć? Prawdopodobnie jest to wynik obserwacji otaczającego ich świata, zmian dnia i nocy, pór roku i tak dalej. To właśnie pozwoliło ludzkości stworzyć kalendarz.
Kalendarz to sposób liczenia dni w roku, system liczenia czasu oparty na okresowych zjawiskach natury: zmianach pór roku, faz Księżyca, Słońca.
Kalendarze pozwalają uporządkować poszczególne fakty, określić, które zdarzenie miało miejsce wcześniej, a które później. Historia chronologii pomaga historykom określić czas lub datę pewnych wydarzeń. Oś czasu pomaga organizacji wydarzenia i ustalenie ich kolejności. Ta linia jest podzielona na segmenty, które oznaczają lata, dziesięciolecia, stulecia, tysiąclecia. Historycy przeważnie mierzą czas przez stulecia, co w skrócie określa się jako „w.” (wiek) i są zapisane cyframi rzymskimi. Dziesięć wieków to tysiąclecie, które jest oznaczone „tys.” i jest również zapisany cyframi rzymskimi.
Ale do odliczania potrzebne jest zdarzenie referencyjne. Nowoczesna chronologia rozpoczęła się dwa tysiące lat temu. Jest to związane z pojawieniem się religii chrześcijańskiej. Wśród chrześcijan zwyczajowo odliczano czas od narodzin Chrystusa.
Ta chronologia rozprzestrzeniła się na wiele krajów europejskich, rozpoczęła się era chrześcijańska, która stała się znana jako nowa lub nasza era. Wszystko, co wydarzyło się przed narodzinami Chrystusa, jest uważane za wydarzenia sprzed naszej epoki (przed narodzinami Chrystusa), w skrócie – p.n.e.. Minęło ponad 1000 lat, zanim wiara chrześcijańska została przyjęta przez wszystkie kraje europejskie. Szacuje się, że Jezus urodził się w 753 r. od założenia Rzymu. Lata naszej ery są zwykle wskazywane bez dodania „naszej epoki” (n.e.).
W państwach arabskich stworzono erę muzułmańską, jej odliczanie rozpoczyna się w 622 roku według kalendarza juliańskiego. Muzułmanie mają kalendarz księżycowy, który jest o 10-11 dni krótszy niż nasz. Oznacza to, że my mamy 32 lata, a w one w tym samym czasie – 33 lat księżycowych. Niektóre narody muzułmańskie używają oprócz kalendarza księżycowego kalendarz słoneczny.
Im wcześniejsze zdarzenie, tym większa liczba lat przed naszą erą. Im później zdarzenie tym mniej lat przed naszą erą.
Każdy ze starożytnych ludów na swój sposób liczył lata w historii. Dlatego naukowcom bardzo trudno jest ustalić, kiedy nastąpiło zdarzenie. Istnieje ponad 200 różnych chronologii, czyli numeracji lat. W starożytnym Egipcie lata zaczęły liczyć od początku panowania nowego faraona, w Japonii – od momentu objęcia tronu cesarzem. W starożytnej Grecji lata liczono po igrzyskach olimpijskich, a w starożytnym Rzymie – od początku powstania Rzymu.