Wynalezienie pisma to wielki krok naprzód w intelektualnej ewolucji człowieka. Jego rozwój następował niezależnie w pięciu różnych obszarach: Mezopotamii, Egipcie, Indiach, Chinach i Mezoameryce. Wiele z najwcześniejszych zachowanych pism znajduje się na kamieniu, ale wiele inskrypcji zachowało się na papirusie z Egiptu i glinianych tabliczkach z Mezopotamii, a dokumenty te rzucają cenne światło na starożytne kultury.
Od symboli do pisma
Rozwój pisma – jako symbolicznej reprezentacji języka mówionego – był stopniowym procesem, który rozpoczął się prawdopodobnie na Bliskim Wschodzie w połowie IV tysiąclecia p.n.e..
Ten manuskrypt starożytnego egipskiego papirusu przedstawia dwie formy pisma egipskiego: pismo hieratyczne i pismo hieroglificzne nad dwiema postaciami. Hieroglificzne pismo jest skomplikowanym pismem, w którym znaki przybierają bardzo obrazową formę, podczas gdy hieratyczne jest uproszczoną wersją, ułatwiającą szybkie i łatwe pisanie.
Wczesne pisanie składało się z obrazów, które pomogły stworzyć wizualne zapisy transakcji handlowych. Z biegiem czasu te obrazy zostały uproszczone do symboli. W Mezopotamii proces ten zaowocował pismem klinowym w kształcie klina, a w Egipcie używano obrazkowych hieroglifów – od około 3200 roku p.n.e. – przez ponad 3500 lat. Wiele z tych wczesnych skryptów było logograficznymi, co oznacza, że każdy symbol reprezentował całe słowo lub ideę. Egipskie hieroglify i mezopotamskie pismo klinowe piszą mieszane logogramy z symbolami reprezentującymi dźwięki.
Wraz z rozwojem pisania, to połączone podejście umożliwiło ludziom dokładne odtworzenie języka mówionego w formie pisemnej. Archiwa, takie jak Mari i Ugarit w Syrii, dostarczają wielu informacji na temat postępowania władców, którzy używali pisma do zarządzania informacjami o swoich majątkach. Od królów Majów z Mezoameryki po egipskich faraonów i chińskich cesarzy, władcy ustawili także monumentalne inskrypcje jako sposób na zapisanie ich osiągnięć i wzbudzenie podziwu u poddanych.
Egipskie hieroglify pozostawały niezmienione przez wieki, po części ze względu na ich religijne przeznaczenie.
Kamień z Rosetty umożliwił F. Champollionowi w latach 1822-24 rozszyfrowanie hieroglifów, ponieważ zawierał teksty równoległe w hieroglifach, demotyce i starożytnym greckim języku, co było już zrozumiałe.
Skrybowie i umiejętności
Utworzenie pisemnych archiwów i rządów stworzyło zapotrzebowanie na piśmienną klasę, która byłaby w stanie pisać i czytać. W Egipcie edukacja skrybów – którzy zostali wyniesieni do pozycji wielkiego prestiżu w społeczeństwie – rozpoczynała się w młodym wieku i obejmowała matematykę i rachunkowość. Chociaż teksty literackie i dewocyjne powstawały w Egipcie i Mezopotamii, ich czytanie pozostawało domeną elitarnych członków społeczeństwa.
Ludu Fenicjan należy się wielki zaszczyt, ponieważ wynaleźli litery alfabetu.
Pliniusz Starszy (autor rzymski), Historia naturalna, I wiek n.e.
Koncepcja alfabetu, w którym każdy symbol oznacza określony dźwięk, powstała dopiero pod koniec 2 tysiąclecia p.n.e.. Mieszkańcy Ugaritu w Syrii opracowali alfabet klinowy około 2000 roku p.n.e..
Turkusowi górnicy na Synaju wkrótce potem używali innego wczesnego systemu alfabetu i być może to właśnie te pismo, z 30 znakami, rozprzestrzeniło się na północ przez Palestynę do Fenicji, gdzie około 1000 roku p.n.e. przekształciło się w 22-znakowy alfabet fenicki. Z kolei sieć handlowa Fenicjan wyeksportowała swoje pismo do krajów śródziemnomorskich, gdzie wywarła wpływ na rozwijające się pisma Grecji i Rzymu.