O powstaniu państwa zadecydowały wydarzenia zachodzące nad środkową Wartą w X wieku. Niewiele o nich wiemy, a nowe badania przynoszą wyniki, które, podważając dotychczasowe ustalenia, stawiają kolejne pytania. Dlaczego „Geograf Bawarski” nie wymienił plemienia Polan, które dwa pokolenia później miało już silną organizację państwową? Czy kryło się ono pod inną…

Rozwój gospodarczy umożliwił wytworzenie nadwyżek produkcyjnych. Te ostatnie – w drodze wymiany lub zawłaszczania siłą – w dużym stopniu przejmowane były przez grupę wielmożów, zainteresowanych stworzeniem organizacji państwowej, umożliwiającej im korzystanie z coraz większych przywilejów, i ekspansją na zewnątrz, przynoszącą znaczne dochody. Powstające w rozkładającym się ustroju plemiennym państwo było…

Próby odtworzenia najstarszej organizacji społecznej napotykają liczne trudności, wynikające z braku źródeł. Najstarsza wiadomość pisana, pochodząca z połowy IX wieku, „Geograf Bawarski”, stanowi rejestr plemion wraz z podaniem liczby ich grodów (może raczej opoli) na północ od Dunaju. Na pięćdziesiąt sześć wymienionych plemion około dziesięciu można powiązać z terenami polskimi….

Od wczesnego średniowiecza, zapewne gdzieś od schyłku VII wieku, możemy mówić już o ciągłości naszych dziejów. Oczywiście na powstanie wspólnoty państwowej trzeba było jeszcze długo czekać, ale od tamtych czasów nieprzerwanie rozwijało się społeczeństwo zamieszkujące ziemie między Karpatami i Bałtykiem. 80 procent powierzchni kraju porośnięte było lasem. Bardziej zwarte obszary…

Zarówno potrzeby związane z działalnością gospodarczą – produkcją i wymianą, jak i niepokoje spowodowane przesuwaniem się różnych grup plemiennych doprowadziły do powstania nowych organizacji, zapewne opartych już na wspólnocie etnicznej. Prawdopodobnie w dorzeczu środkowej Warty ukształtowało się wielkie plemię Serbów, nad górną Wisłą – Chorwatów, nad środkową Odrą – Obodrytów….

Od V wieku p.n.e. datuje się początek tak zwanego okresu lateńskiego, trwającego do przełomu er. Sądzić można, że charakteryzował się on między innymi szybszymi przekształceniami społecznymi i etnicznymi na naszych ziemiach. Wpływ na to miały na pewno państwa śródziemnomorskie, w których poziom kultur)’ i życia materialnego był bardzo wysoki. Ponadto…

Kolejnym przełomem w życiu człowieka, w możliwościach jego pracy i walki było zdobycie umiejętności obróbki metali. Około 1800-1700 roku p.n.e. na ziemiach polskich zaczęto produkować brąz (stop miedzi i cyny), przedtem importowany z Południa. Był on przede wszystkim używany do wyrobu broni. Więzi międzyludzkie zaczęły przybierać formy więzi plemiennych, co…

Około 8000 lat p.n.e. wraz z końcem plejstocenu i zmianami krajobrazu naturalnego rozpoczęła się środkowa epoka kamienna (mezolit). Charakteryzowała się ona także zmianami w formach pracy ludzkiej. Na plan pierwszy wysunęło się myślistwo. Rozwój lasów iglastych doprowadził do rozprzestrzenienia się zwierząt niestadnych. Miejsce renifera zajęły jelenie, dziki, tury, na które…

Najstarsze dzieje człowieka giną w mrokach głębokiej przeszłości. Są dane wskazujące, że już na początku plejstocenu, a może nawet wcześniej, istnieli ludzie, różniący się od dzisiejszych między innymi spłaszczoną czaszką i niecałkowicie wyprostowaną postawą. Żyli w niewielkich gromadach zróżnicowanych w typie, zajmując się zbieractwem i łowiectwem. Można przypuszczać, że od…

Od kilkuset tysięcy lat na ziemiach Polski pojawiały się grupy ludzkie, napotykając tu warunki dogodne do różnorakiej działalności. Od około 600 000 do około 15 000 lat p.n.e. między Bałtykiem i Karpatami miały miejsce cztery okresy lodowcowe, które wymodelowały ziemie, tworząc moreny denne i czołowe, przynosząc głazy narzutowe oraz pozostawiając…