Odyseja i Iliada, eposy homeryckie, które jeszcze w VIII wieku p.n.e. znajdowały się w fazie tworzenia, przedstawiały fundamentalne mity wczesnej cywilizacji greckiej. Były to historie wojny trojańskiej — pouczające, dydaktyczne i rozrywkowe. Jakieś dwa wieki później została opisana kolejna wojna, tym razem przez Herodota, były to wojny perskie (491-79 p.n.e.). Herodot przedstawił je jako zderzenie cywilizacji, protodemokratyczne miasta-miasta Grecji, które walczą przeciw autokratycznych Achemenidów z Persji. Do opisu wojny Herodot dodał pokaźną dawkę genealogii, etnografii i geografii. Być może był Ojcem Historii, epitetem ten po raz pierwszy nadał mu rzymski Cyceron, ale na pewno był synem poezji epickiej.
Herodot urodził się na początku V wieku p.n.e. w Halikarnasie (obecnie Bodrum, Turcja). Jego podróże rozpoczęły się przed 454 r. p.n.e., kiedy został wygnany przez Lygdamisa, miejscowego tyrana. Herodot odwiedził Babilon, Fenicję, Egipt, południe dzisiejszej Ukrainy i Ateny, a w roku 443 p.n.e. osiadł w ateńskiej kolonii Turyn w południowej Italii. Dzieło Herodota, napisane między 450 a 425 p.n.e., składa się z dziewięciu ksiąg. Rozbiór ten był rozwinięciem badań przeprowadzonych w bibliotece aleksandryjskiej w III wieku p.n.e. Pierwsze trzy księgi obejmują panowanie Cyrusa II (559-529 p.n.e.) i Kambyzesa II (529-521 p.n.e.) oraz wstąpienie na tron Dariusza I (521-486 p.n.e.). Druga część dotyczy rządów Dariusza I. Trzecia i ostatnia część dotyczy królestwa Kserksesa I (485-465 p.n.e.). Na początku słowo historia oznaczała także „dochodzenie” lub „badania”. Od XIX wieku Herodot był często uważany za amatora historii. Tradycje, legendy i osobiste wywiady wprowadziły go w błąd. Chociaż wykazywał chęć odnalezienia najbardziej wiarygodnych dowodów; jednak nadal wiele oddzielało Herodota od praktyk współczesnej historiografii.
Dzieło Herodota i Tukidydesa wyraźnie kontrastuje, mimo że byli współcześni. Herodot jest kapryśny i nieprecyzyjny. Tukidydes jest ostry i precyzyjny. Przyczyną tej różnicy mogły być arystokratyczne pochodzenie i bogactwo Tukidydesa, wywodzące się z rodzinnych kopalń w Tracji. Sofiści z końca V wieku kultury greckiej również wpłynęli na Tukidydesa. Zachowało się tylko kilka fragmentów rzeczywistych pism sofistów, ale ich wpływ porównywany jest z XVIII-wiecznym Oświeceniem. Nauczali retoryki, przygotowując mężczyzn do życia oratorskiego w radykalnej demokracji Aten. Mniej interesowały ich etyczne implikacje danego argumentu, a bardziej przekonywalność jego wypowiedzenia.
Tukidydes był jednym z 10 ateńskich generałów wybranych w 424 r. p.n.e. Kiedy Sparta zdobyła Amfipolis, Tukidydes poniósł ciężar porażki. Pozostałe lata spędził na wygnaniu, niektóre z nich w Tracji, ale inne wśród wrogów Aten, gdzie gromadził materiał historyczny. Jako arystokrata Tukidydes idealizował model demokracji Aten czasów Peryklesa. Tukidydes jest często traktowany jako wzór obiektywizmu, wprowadzając historię w orbitę nauki. Od zwrotów akcji wojny między greckimi miastami-państwami Tukidydes próbował ekstrapolować podstawowe zasady ludzkiego i politycznego zachowania.
Ksenofonta czczony przez cały IV wiek p.n.e., głównie jako filozof, jego cała twórczość przetrwała. Interpretacja myśli Sokratesa przez Ksenofonta została błędnie uznana za równorzędną z interpretacją Platona. Kolejnym czynnikiem, który przyczynił się do popularności Ksenofonta, była jego proza. Przez pokolenia służyła jako wzór stylistyczny do naśladowania przez uczniów.
Jego Hellenica, jak sugeruje tytuł, jest historią Grecji. Ksenofont opisuje upadek Aten w 404 p.n.e., a następnie polityczną niestabilność trójstronnej walki między Atenami, Spartą i Tebami, aż do bitwy pod Leuktrą (371 p.n.e.). W jego pracy odnotowano rażące pominięcia i uprzedzenia: jego niepowodzenie w ustosunkowaniu się do Drugiej Konfederacji Ateńskiej w latach 370-tych p.n.e. i jego skłonność do patrzenia zbyt przychylnie na Spartę, pomimo jego własnego ateńskiego pochodzenia. Inne prace Ksenofonta to powieść historyczna przedstawiająca wyidealizowane wykształcenie Cyrusa II, założyciela perskiej dynastii Achemenidów, oraz rozmaite traktaty o zarządzaniu majątkiem, łowiectwie, jeździectwie i obowiązkach oficera kawalerii.