Starożytna Gruzja (w języku kartwelskim zwana Sakartvelo, „kraina Kartlianów”, a po grecku i łacinie Iberia (იბერია – gruz.)) odnosi się do górzystego regionu Kaukazu Południowego, który obejmuje serce Kartweli, a także pokrewny Svan, Laz, i Mingrelian. Wraz z Albanią na wschodzie i Kolchidą na zachodzie, Iberia była ośrodkiem chrześcijańskich wpływów politycznych i kościelnych w regionie aż do podboju arabskiego w VII wieku n.e. Starożytna stolica Kartweli, Mccheta, stała się siedzibą gruzińskiego patriarchy po tym, jak król Wachtang Gorgasali (ok. 446-510 n.e.) zjednoczył Iberię/Sakartvelo z Kolchidą i Albanią. Kościół Gruzji pozostawał nominalnie zależny od starszego kościoła Antiochii, dopóki w XII wieku krucjaty nie przerwały kontaktu między Antiochią a Gruzją. Oddzielenie to pozwoliło następnie na samodzielny rozwój Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. Wybory własnego patriarchę, który od VI wieku rezyduje w Tbilisi, stolicy Gruzji od czasów arabskiego podboju. Istnieją dwie tradycje dotyczące nawrócenia Gruzji. Dziewiczy misjonarz Nino przybył być może z Azji Mniejszej i według niektórych źródeł nawrócił króla Miriana, ustanawiając drugie najstarsze po Armenii królestwo chrześcijańskie. Druga tradycja mówi, że apostoł Andrzej założył pierwszą diecezję Gruzji. Ta druga tradycja została poświadczona później niż tradycja Nino i nabiera znaczenia w źródłach gruzińskich dopiero w czasie, gdy Gruzja otrzymuje niezależny kościół w XII wieku.
W sporach chrystologicznych V wieku Kościół Gruzji, podobnie jak starożytny Kościół Armenii, odrzucił decyzje soboru chalcedońskiego (451) i pozostał wierny ścisłej interpretacji chrystologicznej formuły Cyryla Aleksandryjskiego o „jednej wcielonej naturze Logos”. Biskupi gruzińscy i ormiańscy potępili sobór chalcedoński na soborze w Dvin w 553 roku. Na początku VII wieku, pod presją zawarcia sojuszu wojskowego i politycznego z Bizantyjczykami, Kościół gruziński, kierowany przez patriarchę Kyriona II, przyjął chalcedońskie definicji, a ormiański kościół ekskomunikował Gruzinów na soborze w Dvin w 606 roku.
Kartweli, język gruzińskiej literatury klasycznej, po raz pierwszy pojawił się pisaniu w pierwszej połowie V wieku. Gruzińskie wersje Biblii chrześcijańskiej są ważnymi świadkami poszukiwania najwcześniejszych tekstów biblijnych. Monastycyzm gruziński wywarł znaczny wpływ na monastycyzm chrześcijański, z klasztorami założonymi w Palestynie do V wieku i na Górze Athos później w X wieku. Piotr Iberyjczyk, książę gruziński, a później antychalcedoński biskup Maiuma w Gazie, oraz jego krewni należą do najwcześniejszych i najlepiej udokumentowanych założycieli i promotorów gruzińskiej działalności monastycznej i pielgrzymkowej w Jerozolimie i pobliskich regionach pustynnych. Jedną z placówek Piotra było schronisko w pobliżu Wieży Dawida w Jerozolimie, które służyło opiece nad pielgrzymami do miejsc świętych. Klasztor Świętego Krzyża w Jerozolimie był ważnym ośrodkiem monastycyzmu gruzińskiego w Ziemi Świętej. W Gruzji monastycyzm jest ściśle powiązany z „trzynastoma świętymi”, 13 mnichami syryjskimi, którzy zgodnie z tradycją byli odpowiedzialni za wprowadzenie cenobickiego (wspólnotowego) monastycyzmu do gruzińskiej ojczyzny.