Przez większą część XX wieku po drugiej wojnie światowej Europa została podzielona na dwie części: demokratyczny, kapitalistyczny Zachód i komunistyczny blok wschodni. Ten nowy porządek raczej stłumił niż rozwiązał problemy narodowego samostanowienia i demokratycznych aspiracji. Kiedy pod koniec lat 80 upadły reżimy komunistyczne w Europie wybuchła serią wojen domowych.
Plan Marshalla
W 1945 r. siły alianckie spotkały się w Jałcie na Krymie i w Poczdamie w Niemczech, aby ukształtować powojenną Europę. Naleganie Stalina, aby rozszerzyć sowiecką strefę na wschodnią Polskę i państwa bałtyckie, wzbudziło obawy o jego ekspansjonistyczne ambicje.
Trudne czasy
Zaniepokojenie zamiarami Stalina doprowadziło rząd brytyjski do wsparcia greckich antykomunistycznych rebeliantów w greckiej wojnie domowej, która wybuchła w grudniu 1944 r. Jednak trudności ekonomiczne w zdewastowanych gospodarkach zachodnich groziły zwiększeniami wpływów komunistycznych. Niedobory żywności były tragiczne w 1947 roku, z powodu zrujnowanego europejskiego przemysłu powojennego, a Francja i Włochy strajkowały.
Konferencja w Paryżu
Planom sojuszniczym z ożywienia zachodnich Niemiec sprzeciwił się ZSRR, który chciał pobierać reparacje z niemieckiej gospodarki, a nie ją naprawiać. Sekretarz generalny USA George C. Marshall w czerwcu 1947 r. ogłosił nowy europejski program odrodzenia gospodarki („plan Marshalla”), oferując pomoc gospodarczą mającą przyspieszyć odbudowę Europy.
Stalin zabronił uczestniczyć w tym planie krajom Europy Wschodniej, więc w lipcu w Paryżu zebrały się tylko kraje Europy Zachodniej, aby omówić dalsze działania. Ostatecznie Stany Zjednoczone przeznaczyły około 12 miliardów dolarów pomocy 16 uczestniczącym krajom do 1952 roku.
Wspólnota Europejska
Po II wojnie światowej dla wielu polityków było jasne, że Europa potrzebuje mechanizmu koordynującego swoje gospodarki, a zarówno wśród idealistów, jak i pragmatyków pojawiło się pragnienie zbudowania struktury politycznej, która zapewni, że żadna kolejna wojna między głównymi potęgami europejskimi nigdy ponownie nie spustoszy kontynent.
W 1950 roku Jean Monnet opracował „Plan Schumana”, który doprowadził do powstania w 1950 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Połączył on branży węgla i stali Francji, Niemiec, Włoch, Belgii, Luksemburga i Holandii. W 1957 r. na mocy traktatu rzymskiego ustanowiono Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), której państwa te są członkami założycielami. EWG umożliwiła swobodny przepływ towarów, usług i siły roboczej między państwami członkowskimi i promowała większą integrację gospodarczą. Początkowo Wielka Brytania odsunęła się na bok, nie chcąc zrzekać się kontroli nad własnymi sprawami gospodarczymi, ale ostatecznie dołączyła w 1973 r., a do 1986 r. EWG liczyła 12 członków.
Blok wschodni w Europie
Chociaż partie komunistyczne aktywnie stawiały opór niemieckiej okupacji w niektórych krajach Europy Wschodniej, ich wiodąca rola od późnych lat czterdziestych XX wieku zawdzięczała zarówno brutalnemu stłumieniu innych grup politycznych przez Stalina, jak i faktycznemu poziomowi poparcia społecznego.
Narzucenie komunizmu
W styczniu 1947 roku Stronnictwo Chłopskie Polski zostało okradzione z prawdopodobnego zwycięstwa wyborczego fałszywymi wynikami. Uparty opór antyradziecki w Czechosłowacji został stłumiony przez tajemniczą śmierć dwóch czołowych ministrów antykomunistycznych na początku 1948 roku. Przez prawie 40 lat większość krajów Europy Środkowej i Wschodniej żyła pod panowaniem brutalnego reżimy komunistycznego. Po śmierci Stalina w 1953 r. niektóre kraje starały się o większą niezależność.
W 1956 r. Przywódca Węgier Imre Nagy ogłosił koniec rządów jednopartyjnych komunistów, wypędzenie wojsk radzieckich i wycofanie się Węgier z Układu Warszawskiego – ale węgierscy twardogłowi i siły radzieckie wkrótce zgasili jego rewolucję. Podobnie w 1968 roku Alexander Dubček próbował przeprowadzić reformy gospodarcze i polityczne w Czechosłowacji. Jego „praska wiosna” została stłumiona w sierpniu; Wojska Układu Warszawskiego najechały na Czechosłowację i narzuciły bardziej podatny reżim.