Ewolucja stosunków międzynarodowych po zakończeniu II wojny światowej odbywała się w ramach dwóch porządków międzynarodowych – najpierw dwubiegunowego (1945-1991), następnie jednobiegunowego, który zaczął się kształtować po rozpadzie ZSRR. Pierwszy znany jest w literaturze pod nazwą ład jałtańsko-poczdamski – od nazw dwóch kluczowych konferencji międzynarodowych (w Jałcie 4-11 lutego 1945 r. i w Poczdamie 17 lipca – 2 sierpnia 1945 r.), na których przywódcy trzech głównych mocarstw koalicji antyhitlerowskiej (ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii) kształtowali powojenny porządek świata.
System jałtańsko-poczdamski miał kilka ważnych cech.
1) Nie miał solidnych ram prawnych. Uzgodnienia leżące u jego podstaw miały charakter ustny, nie spisany oficjalnie i przez długi czas pozostawały tajne, bądź deklaratywne. W przeciwieństwie do konferencji wersalskiej, która stworzyła potężny system prawny, ani konferencja jałtańska, ani konferencja poczdamska nie doprowadziły do podpisania traktatów międzynarodowych.
To sprawiło, że zasady jałtańsko-poczdamskie były podatne na krytykę i uzależnione od zdolności zainteresowanych stron do zapewnienia ich rzeczywistej realizacji metodami nacisku gospodarczego i militarno-politycznego. Element regulacji stosunków międzynarodowych siłą lub groźbą jej użycia był wyraźniejszy w dekadach powojennych niż w latach 20. XX wieku. Mimo to porządek jałtańsko-poczdamski przetrwał (w przeciwieństwie do wersalskiego i waszyngtońskiego) ponad pół wieku i upadł wraz z upadkiem ZSRR.
2) Układ jałtańsko-poczdamski był dwubiegunowy. Po drugiej wojnie światowej ZSRR i USA gwałtownie oderwały się pod względem władzy i wpływów od wszystkich innych państw. Wielobiegunowość świata zniknęła.
3) Powojenny ład jałtańsko-poczdamski był konfrontacyjny – główną cechą charakterystyczną tej epoki była zimna wojna. Dopiero w latach 1985-1991, w latach „nowego myślenia politycznego” M. S. Gorbaczowa, zaczęła się ona przekształcać w kooperatywną dwubiegunowość, ale nie umocniła się z powodu zniszczenia ZSRR.
W warunkach konfrontacji stosunki między ZSRR a USA dochodziły czasem do ostrych konfliktów, grożących nawet wojną nuklearną. Dało to początek wyścig zbrojeń na niespotykaną dotąd skalę.
4) Powojenna dwubiegunowość przybrała postać ideologicznej konfrontacji między „wolnym światem” kierowanym przez Stany Zjednoczone a „obozem socjalistycznym” kierowanym przez Związek Radziecki. Wyglądało to na konfrontację ideałów i wartości moralnych: równości i egalitarnej sprawiedliwości z jednej strony oraz wolności, konkurencji i demokracji z drugiej.
Propaganda radziecka przypisywała Stanom Zjednoczonym marzenie o zniszczeniu systemu socjalistycznego, a propaganda amerykańska przypisywała Moskwie zamiar szerzenia komunizmu na całym świecie. Z czasem jednak konfrontacja ideologiczna złagodniała, ustępując miejsca w praktyce argumentom geopolitycznym.
5) ład jałtańsko-poczdamski ukształtował się w dobie broni nuklearnej, co przyczyniło się do powstania w drugiej połowie lat 60. mechanizmu zapobiegania światowej wojnie nuklearnej – modelu „stabilności konfrontacyjnej”. ZSRR i USA zaczęły unikać sytuacji, które mogłyby sprowokować konflikt zbrojny między nimi. Powstała koncepcja wzajemnego odstraszania nuklearnego i oparte na niej doktryny stabilności strategicznej w oparciu o „równowagę strachu”.
6) Układ jałtańsko-poczdamski wyróżniał się wysokim stopniem sterowalności procesów międzynarodowych. Jako system dwubiegunowy opierał się na zgodzie poglądów tylko dwóch mocarstw, co upraszczało negocjacje. USA i ZSRR działały nie tylko jako odrębne państwa, ale także jako przywódcy grup – NATO i Układu Warszawskiego, które udało im się dość brutalnie podporządkować.