Rewolucje 1848 roku nie powiodły się. Jednak do 1871 roku zarówno Niemcy, jak i Włochy zostaną zjednoczone. Zmiany, które to umożliwiły, rozpoczęły się wraz z wojną krymską.
Wojna krymska była wynikiem długotrwałej walki między Rosją a Imperium Osmańskim. Imperium Osmańskie od dawna kontrolowało większość terytorium na Bałkanach w południowo-wschodniej Europie. Jednak na początku XIX wieku Imperium Osmańskie podupadało, a jego władza nad swoimi terytoriami na Bałkanach zaczęła słabnąć.
Rosja była szczególnie zainteresowana rozszerzeniem swojej potęgi na ziemie osmańskie na Bałkanach. Ta ekspansja zapewniłaby Rosji dostęp do Dardaneli, a tym samym do Morza Śródziemnego. Rosja stałaby się główną potęgą w Europie Wschodniej i mogłaby rzucić wyzwanie brytyjskiej kontroli morskiej we wschodniej części Morza Śródziemnego. Inne mocarstwa europejskie obawiały się rosyjskich ambicji i miały swój własny interes w upadku Imperium Osmańskiego.
W 1853 roku Rosjanie najechali na tureckie bałkańskie prowincje Mołdawii i Wołoszczyzny. W odpowiedzi Turcy osmańscy wypowiedzieli wojnę Rosji. Wielka Brytania i Francja, obawiając się rosyjskich zdobyczy, wypowiedziały Rosji wojnę w następnym roku. Ten konflikt nazwano wojną krymską.
Wojna krymska była źle zaplanowana i źle prowadzona. Ostatecznie ciężkie straty spowodowały, że Rosjanie zaczęli szukać pokoju. Na mocy traktatu paryskiego, podpisanego w marcu 1856 r., Rosja zgodziła się na objęcie Mołdawii i Wołoszczyzny ochroną wszystkich mocarstw.
Skutkiem wojny krymskiej było zniszczenie Koncertu Mocarstw. Austria i Rosja były dwoma głównymi mocarstwami utrzymującymi status quo w pierwszej połowie XIX wieku. Byli teraz wrogami, ponieważ Austria, która miała własne interesy na Bałkanach, odmówiła wsparcia Rosji w wojnie krymskiej. Pokonana i upokorzona Rosja wycofała się ze spraw europejskich na następne 20 lat. Austria była teraz bez przyjaciół wśród wielkich mocarstw. Ta nowa sytuacja międzynarodowa otworzyła drzwi do zjednoczenia zarówno Włoch, jak i Niemiec.
Zjednoczenie Włoch
W 1850 roku Austria była nadal dominującą potęgą na Półwyspie Apenińskim. Po niepowodzeniu rewolucji 1848 r. ludzie zaczęli szukać przywództwa w zjednoczeniu Włoch w północnowłoskim państwie Piemont. Ród królewski dynastii sabaudzkiej rządził Królestwem Piemontu, które obejmowało Piemont, wyspę Sardynię, Niceę i Sabaudię. Władcą królestwa od 1849 roku był król Wiktor Emanuel II.
Król mianował Camillo di Cavoura swoim premierem w 1852 roku. Cavour był oddanym przywódcą politycznym. Jako premier prowadził politykę ekspansji gospodarczej, która zwiększała dochody rządu i umożliwiła królestwu wyposażenie dużej armii. Cavour wiedział jednak, że armia Piemontu nie była wystarczająco silna, aby pokonać Austriaków. Potrzebowałby pomocy, więc zawarł sojusz z francuskim cesarzem Ludwikiem Napoleonem. Następnie sprowokował Austriaków do wypowiedzenia wojny w 1859 roku.
Ostatecznym wynikiem konfliktu, który nastąpił, było porozumienie pokojowe, po którym do Francii odeszły Nicea i Sabaudia. Cavour też obiecał Francuzom Savoy w zamian za sojusz wojskowy. Lombardia, która była pod kontrolą Austrii, została przekazana Piemontowi, podczas gdy Austria zachowała kontrolę nad Wenecją. Sukces Cavoura spowodował, że nacjonaliści w niektórych innych miastach północnych Włoch (Parma, Modena i Toskania) obalili ich rządy i dołączyli do Piemontu.
W międzyczasie w południowych Włoszech pojawił się nowy przywódca zjednoczenia Włoch. Giuseppe Garibaldi, oddany włoski patriota, zebrał armię złożoną z tysiąca ochotników – ze względu na kolor mundurów zwanych Czerwonymi Koszulami.
Na Sycylii, gdzie rządziła gałąź dynastii Burbonów, wybuchła rewolta przeciwko królowi. Siły Garibaldiego wylądowały na Sycylii i pod koniec lipca 1860 roku kontrolowały większość wyspy. W sierpniu Garibaldi i jego siły przeszli na ląd i rozpoczęli zwycięski marsz w górę Półwyspu Apenińskiego. Neapol i całe Królestwo Sycylii upadło na początku września.
Garibaldi postanowił przekazać swoje podboje Piemontowi. 17 marca 1861 roku proklamowano nowe królestwo Włoch. Jednak zadanie zjednoczenia nie zostało jeszcze zakończone. Wenecja na północy była nadal w posiadaniu Austrii, a Rzym był pod kontrolą papieża, wspieranego przez wojska francuskie.
W wojnie austriacko-pruskiej w 1866 r. nowe państwo włoskie stało się sojusznikiem Prus. Prusy wygrały wojnę, a Włosi otrzymali Wenecję.
W 1870 r., podczas wojny francusko-pruskiej, wojska francuskie wycofały się z Rzymu. Ich wycofanie umożliwiło włoskiej armii zaanektowanie Rzymu 20 września 1870 r. Rzym stał się stolicą zjednoczonego państwa włoskiego.
Zjednoczenie Niemiec
Po niepowodzeniu zgromadzenia frankfurckiego w zjednoczeniu Niemieckich państw w 1848 i 1849 r. Niemcy zwrócili się do Prus o przywództwo w sprawie zjednoczenia Niemiec. W ciągu XIX wieku Prusy stały się silnym i zamożnym państwem. Ich rząd był autorytarny. Król pruski sprawował silną kontrolę zarówno nad rządem, jak i armią. Prusy były również znane ze swojego militaryzmu, czyli polegania na sile militarnej.
W latach sześćdziesiątych XIX wieku król Wilhelm I próbował powiększyć armię pruską. Kiedy ustawodawca pruski odmówił nałożenia nowych podatków na proponowane zmiany wojskowe, Wilhelm I powołał nowego premiera, hrabiego Otto von Bismarcka.
Bismarck był często postrzegany jako czołowy dziewiętnastowieczny praktykujący realpolitik – „politykę rzeczywistości” lub politykę opartą na kwestiach praktycznych, a nie na teorii czy etyce. Bismarck otwarcie wyrażał swoją silną niechęć do każdego, kto mu się sprzeciwiał.
Po nominacji Bismarck zignorował legislacyjny sprzeciw wobec reform wojskowych. Zamiast tego argumentował, że „Niemcy nie patrzą na liberalizm Prus, ale na jej potęgę”.
Bismarck przystąpił do zbierania podatków i wzmacniania armii. Od 1862 do 1866 Bismarck rządził Prusami bez zgody parlamentu. W międzyczasie prowadził aktywną politykę zagraniczną, która wkrótce doprowadziła do wojny.
Po pokonaniu Danii z pomocą Austriaków w 1864 roku i przejęciu kontroli nad księstwami Szlezwiku i Holsztynu, Bismarck wywołał tarcia z Austriakami i zmusił ich 14 czerwca 1866 do wojny. Austriacy nie mogli się równać z zdyscyplinowaną armią pruską, zostali pokonani 3 lipca.
Prusy zorganizowały teraz północne niemieckie kraje w północno-niemiecką konfederację. Południowe państwa niemieckie, w większości katolickie, bały się Prus protestanckich. Jednak bali się również Francji, ich zachodniego sąsiada. W rezultacie zgodzili się na podpisanie sojuszy wojskowych z Prusami w celu ochrony przed Francją.
Prusy zdominowały teraz całe północne Niemcy, ale wkrótce pojawiły się problemy z Francją. Bismarck zdał sobie sprawę, że Francja nigdy nie byłaby zadowolona z silnego państwa niemieckiego na wschodzie z powodu potencjalnego zagrożenia dla francuskiego bezpieczeństwa.
W 1870 r. Prusy i Francja wdały się w spór o kandydaturę krewnego króla pruskiego na tron Hiszpanii. Bismarck wykorzystał nieporozumienia między Francuzami a Prusakami, aby skłonić Francuzów do wypowiedzenie wojny Prusom 19 lipca 1870 r. Konflikt ten nazwano wojną francusko-pruską.
Francuzi nie mogli się równać z lepiej prowadzonymi i lepiej zorganizowanymi siłami pruskimi. Państwa południowoniemieckie uhonorowały sojusze wojskowe z Prusami i przyłączyły się do działań wojennych przeciwko Francuzom. Wojska pruskie wkroczyły do Francji. Pod Sedanem, 2 września 1870 r., schwytano całą armię francuską i francuskiego władcę Napoleona III.
Paryż ostatecznie skapitulował 28 stycznia 1871 r., a w maju podpisano oficjalny traktat pokojowy. Francja musiała zapłacić 5 miliardów franków i oddać prowincje Alzacji i Lotaryngii nowemu państwu niemieckiemu.
Jeszcze przed zakończeniem wojny południowo-niemieckie kraje związkowe zgodziły się wejść do Konfederacji Północnoniemieckiej. 18 stycznia 1871 roku Bismarck i sześciuset niemieckich książąt, szlachciców i generałów wypełniło Salę Zwierciadlaną w pałacu wersalskim, 20 km od Paryża. Wilhelm I z Prus został ogłoszony cesarzem Drugiego Cesarstwa Niemieckiego (pierwszym było średniowieczne Święte Cesarstwo Rzymskie).
Jedność Niemiec została osiągnięta przez monarchię pruską i armię pruską. Autorytarne i militarystyczne wartości Prus triumfowały w nowym państwie niemieckim. Dzięki swoim zasobom przemysłowym i potędze militarnej nowe państwo stało się najsilniejszą potęgą na kontynencie europejskim.