Kongres wiedeński, który zbierał się w latach 1814-1815 w celu ustalenia warunków zakończenia wojen napoleońskich, zakończył się przypieczętowaniem powrotu do mniej więcej tego samego systemu mocarstw europejskich, który istniał przed rewolucją francuską. Przez następne ćwierćwiecze „System Kongresowy” (Koncert mocarstw) – w którym Wielka Brytania, Austria, Rosja i Prusy spotykały się okresowo w celu ustalenia kwestii politycznych – uniemożliwił wszelkie aspiracje zmian.
Przez cały ten czas rosło w siłę poczucie nacjonalizmu – pogląd, że grupy etniczne mają prawo do politycznego samostanowienia i prawo do własnych, niezależnych państw. Był to szczególny problem dla Cesarstwa Austro-Węgierskiego, które szczyciło się wieloma tego typu grupami, w tym Austriakami, Węgrami i Czechami. Stanowiło również zagrożenie dla integralności Imperium Osmańskiego, podobnie wieloetnicznego państwa.
Nacjonalizm w Imperium Osmańskim
Ponieważ sułtanów osmańskich zdecydowanie nie uwzględniono w Europejskim „koncercie mocarstw”, nie dziwi fakt, że to w ich domenach nacjonalizm zwyciężył najwcześniej.
W 1821 r. w Grecji wybuchło rewolucyjne powstanie, wspierane zagraniczną (głównie angielską) interwencją, w tym malowniczym zaangażowaniem angielskiego poety Lorda Byrona. Rewolucjoniści odnieśli wielkie zwycięstwo morskie pod Navarino w 1827 r. i ostatecznie zmusili Turków do uznania niepodległości Grecji w 1832 r. W Serbii bunt wywołany przez reformatorów Vuka Karadžića, i Georga Petrovica w 1804 r., wspierany przez ruskich, skończył się wyparciem Turków z prowincji w 1807 roku. W obronie po klęsce w Grecji sułtan osmański ostatecznie przyjął serbską autonomię w 1830 roku.
Rewolucje 1848 roku
W Europie Środkowej i Zachodniej słabe zbiory w latach 1846-1847 spowodowały straszliwe trudności dla chłopstwa. W połączeniu z nacjonalistyczną frustracją z powodu pozornej niemożliwości zmiany politycznej, doprowadziło to do zadziwiającego wybuchu ruchów rewolucyjnych w 1848 r., które dotknęły prawie wszystkie części Europy. We Francji doprowadziło to do obalenia monarchii Ludwika Filipa i powstania II Republiki.
W Cesarstwie Austro-Węgierskim, bardziej oczywista seria powstań nacjonalistycznych prawie obaliła władzę Habsburgów i utworzyła szereg nowych państw etnicznych. W końcu istniejący reżim przetrwał, oferując ustępstwa Węgrom. Założyli „Podwójną Monarchię”, w której władca był cesarzem Austrii, ale królem teoretycznie odrębnego państwa węgierskiego. Powszechne powstania we Włoszech i Niemczech, które były skierowane na otrzymanie niepodległości były podobnie przedwczesne i zakończyły się brutalnymi represjami.
Upadek i wzrost nacjonalizmu
Po prawie całkowitym przywróceniu status quo wydawało się, że „Koncert Mocarstw” będzie nadal rządził Europą z konserwatywną pięścią, tak jak to robił od 1815 roku. Jednak w ciągu 20 lat odmienne państwa Włoch i Niemiec zjednoczyły się jako niezależne kraje, podczas gdy podział imperium osmańskiego był kontynuowany na Kongresie Berlińskim (1878), który ostatecznie uznał niepodległość Serbii, Czarnogóry i Rumunii i zaczął tworzyć odrębne państwo bułgarskie.
Zjednoczenie Niemiec
NIEMCY 1864-1871
W czasie rewolucji 1848 r. Niemcy były luźną konfederacją państw, z których najpotężniejszą były Prusy. Od 1862 r. premier Prus Otto von Bismarck dążył do zapewnienia pruskiej dominacji w Europie Środkowej, zachęcając inne państwa niemieckie do zjednoczenia pod jego przywództwem.
Proces ten rozpoczął się na dobre w 1864 roku, kiedy Prusy połączyły siły z Austrią w celu aneksji księstw Szlezwika i Holsztynu. Dwa lata później wybuchła wojna między Prusami a Austrią, a zwycięstwo Prus pod Koniggratz w 1867 r. pozwoliło Bismarckowi wykluczyć Austrię z Konfederacji Niemieckiej i z jakiegokolwiek prawa głosu w konstytucyjnym toku księstw niemieckich.
Cesarstwo Niemieckie
Bismarck doskonale zdawał sobie sprawę, że Napoleon III we Francji nigdy dobrowolnie nie zaakceptowałby zjednoczonego państwa niemieckiego na swoich granicach. Podjął próbę umieszczenia niemieckiego księcia Hohenzollernów na tronie Hiszpanii, aby otoczyć Francuzów.
W rezultacie Napoleon III wypowiedział wojnę Prusom i ich niemieckim sojusznikom. Napoleon został schwytany po bitwie pod Sedanem we wrześniu 1870 roku i chociaż Francuzi nadal stawiali opór Bismarck wkrótce odniósł zwycięstwo którego pragnął. W upokorzeniu Francuzów 18 stycznia 1871 r. w pałacu wersalskim na przedmieściach Paryża proklamowano Cesarstwo Niemieckie, a pierwszym cesarzem był pruski władca Wilhelm.
OTTO VON BISMARCK
Premier Prus od 1862 roku Otto von Bismarck (1815-98) chciał zjednoczyć Niemcy pod pruskim przywództwem. Jego umiejętne prowadzenie wojen przeciwko Danii i Austrii w latach 60 XIX wieku pomogło w zabezpieczeniu nowo powstałego państwa; następnie zwycięstwo w wojnie francusko-pruskiej (1870-1871) skłoniło inne państwa niemieckie do przyłączenia się do Prus w celu utworzenia imperium, którego pierwszym kanclerzem został Bismarck. Chociaż był konserwatywnym przywódcą, wprowadził pewne reformy społeczne mające na celu zmniejszenie rosnącej atrakcyjności socjalizmu.
Zjednoczenie Włoch
WŁOCHY 1831-1871
Kongres wiedeński w 1814 potwierdził podział Półwyspu Apenińskiego na mozaikę państw. Rewolucyjne społeczeństwo znane jako Carbonari zaczęło agitować na rzecz zjednoczenia i zorganizowało serię powstań.
W 1831 r. włoski patriota Giuseppe Mazzini założył ruch zwany „Młodymi Włochami”, który wezwał do utworzenia jednego narodu włoskiego, „niezależnego, wolnego i republikańskiego”. Camillo Cavour, premier Piemontu w północnych Włoszech, sprowokował wojnę z Austrią w 1859 roku, a jego zwycięstwo pozwoliło Piemontowi przejąć kontrolę nad większością północnych Włoch.
W następnym roku Giuseppe Garibaldi najechał południowe Włochy z armią tysięcy ochotniczych „czerwonych koszul” i zajął Sycylię i Neapol. W 1861 roku Piemont założył „Królestwo Włoch”, którego pierwszym monarchą został Wiktor Emanuel z Piemontu. Proces zjednoczenia Włoch zakończył się zajęciem Wenecji Euganejskiej przez Włochy w 1866 r., a po wycofaniu się przez garnizonu francuskiego dla uczestniczenia w wojnie francusko-pruskiej, okupacją Rzymu we wrześniu 1870 r. Rzym oficjalnie stał się stolicą Włoch.
GIUSEPPE GARIBALDI
Po nieudanym powstaniu karbonariuszy w Piemoncie w 1834 r., Giuseppe Garibaldi (1807-1882) został zmuszony do ucieczki z Włoch do Ameryki Południowej. W 1849 r. powrócił do dowodzenia armią rzymską utworzoną w następstwie rewolucji 1848 r., ale po jej stłumieniu ponownie uciekł. W 1860 roku, przeciwstawiając się bardziej ostrożnym nacjonalistom, zdobył większość południowych Włoch. Swoje ostatnie bitwy stoczył we francuskiej służbie podczas wojny francusko-pruskiej.
Francja pod rządami Napoleona III
FRANCJA 1848-1870
Po przywróceniu monarchii Burbonów we Francji w 1815 r. wszyscy członkowie rodziny Bonaparte zostali zesłani na wygnanie. Jednak po upadku „monarchii lipcowej” Ludwika-Filipa w 1848 roku Charles-Louis (bratanek Napoleona) wrócił do Francji, a później w tym samym roku został wybrany na prezydenta. Następnie, w 1851 roku, Charles-Louis zorganizował zamach w wyniku którego został cesarzem w następnym roku, jako Napoleon III (panował w latach 1852-1870).
Pomimo swojej imperialnej pozycji Napoleon III uważał się za reformatora społecznego i gospodarczego, zachęcającego do renowacji Paryża na dużą skalę – zgodnie z planem opracowanym przez Barona Haussmanna – i nadzorujący masową ekspansję francuskiej sieci kolejowej.
Polityka zagraniczna Napoleona III
Napoleon III dołączył do strony brytyjskiej w wojnie krymskiej przeciwko Rosji (1853-1856), wsparł niepodległość Włoch, prowadząc wojnę z Austrią w 1859 roku, nabył pierwszą francuską kolonię południowo-wschodnią (Cochin – Chiny) w 1862 roku i interweniował w Meksyk (1862-1867), aby umieścić tam na tronie cesarza habsburskiego. Jednak jego kłótnia z kanclerzem Niemiec Otto von Bismarck doprowadziła do jego klęski i deportacji w 1870 r. podczas wojny francusko-pruskiej. Zmarł na wygnaniu w Anglii w 1873 roku.
Wojna francusko-pruska
FRANCJA 1870-1871
Jesienią 1870 r. Francja, sprowokowana planami kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka aby umieścić niemieckiego księcia na tronie hiszpańskim, wypowiedziała wojnę Prusom. Krótka okupacja Saarbrucken w Nadrenii w sierpniu 1870 roku była jedynym sukcesem Francji, a po krwawej klęsce pod Gravelotte 18 sierpnia dwa tygodnie później nastąpiła katastrofa w Sedanie, gdzie Napoleon III został zmuszony do poddania się. Chociaż Francja utworzyła Rząd Obrony Narodowej, aby kontynuować opór kraju, jej siły zbrojne zostały ostatecznie rozbite, a 28 stycznia 1871 roku.
Francja pogrążyła się w chaosie: większość jej polityków została zdyskredytowana: Paryż znalazł się pod władzą radykalnego rządu Komuny.