Pod koniec II wojny światowej mocarstwa europejskie, w szczególności brytyjskie, francuskie, portugalskie i holenderskie, nadal kontrolowały duże imperia kolonialne i przeważnie nie było harmonogramu przyznania koloniom niepodległości. Jednak w ciągu dziesięciu lat większość Azji – a w ciągu następnych 20 lat prawie cała Afryka – osiągnęła wolność, pozostawiając jedynie małe wyspy lub inne odizolowane terytoria pod europejskimi rządami kolonialnymi.
Niepodległość Azji
W Azji to głównie osłabienie kontroli kolonialnej w wyniku II wojny światowej wywołało ruchy niepodległościowe, zwłaszcza w Indiach. W Indochinach Francuzi walczyli o powstrzymanie rozwoju nacjonalistów, takich jak Ho Chi Minh, wojownicy którego okupowali znaczną część Wietnamu. Podczas francuskiej wojny indochińskiej (1946-1954), armii francuskiej nie udało się wyprzeć „Vietminh” z północy Wietnamu i ona musiała zaakceptować podział kraju na komunistyczne północne i kapitalistyczne południowe.
Niepodległość dla Afryki
W 1956 roku Stany Zjednoczone zmusiły Francuzów i Brytyjczyków do wycofania się z okupacji Kanału Sueskiego w Egipcie, a ich wola trzymania się posiadłości afrykańskich po trochu się zmniejszała. Wielka Brytania przyznała niepodległość Ghanie już w 1957 r., po czym wiele byłych kolonii brytyjskich w Afryce stało się suwerennymi państwami: Tanganika (obecnie Tanzania) w 1961 r., Uganda w 1962 r., Kenia w 1963 r. i Zambia w 1964 r. Ostatecznie pozostała tylko Rodezja, która ogłosiła niepodległość 1965 r., ale została ona wyznana tylko w 1980 r. jako Zimbabwe.
Francuskie kolonie w Afryce podążały podobną drogą do niepodległości, chociaż Francja początkowo starała się narzucić warunkową formę wolności, w której nadal kontrolowała walutę, obronę i sprawy zagraniczne byłych kolonii.
Jednak pełną niepodległość większości kolonii przyznano w 1960 r. jedynie w Algierii, z dużą ilością francuskich osadników (pieds noirs), istniała perspektywa utrzymania kontroli przez Paryż. W 1958 r. francuskie władze kolonialne zbuntowały si, aby uniemożliwić „słabemu” francuskiemu rządowi przyznanie koncesji algierskiej grupie separatystów FLN (Front Wyzwolenia Narodowego). Chociaż bunt został stłumiony przez generała Charlesa de Gaulle’a, walki trwały do 1962 r., a Algieria uzyskała niepodległość.
Koniec dekolonializacji
Wielka Brytania oddała Hongkong z powrotem Chinom w 1997 r., a Chińczycy odebrali Portugalczykom Makau w 1999 r. Do 2000 r. tylko kilka terytoriów kolonialnych na całym świecie było nadal uznawanych za niezdolne do samodzielnego rządzenia. Skończyła się era kolonialna.