Od 15 grudnia 1948 trwał w Polsce proces tworzenia się Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, partii stawiającej sobie za cel realizację programów marksizmu i leninizmu.
PZPR powstało z połączenia Polskiej Patrii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej, w których to uprzednio przeprowadzono czystki wprowadzając w ich szeregi działaczy komunistycznych. Do 1989 roku PZPR była partia państwową, która sprawowała absolutną i niepodzielną władzę w kraju. Głównym zadaniem działaczy partii było przygotowanie gruntu pod rozwijający się komunizm, jak również stworzenie swojego rodzaju społeczeństwa komunistycznego. Jak wiadomo najbardziej powszechną techniką stosowaną wobec społeczeństwa był terror, wprowadzany na wzór ZSRR, którego głównym wykonawcą była Służba Bezpieczeństwa PRL.
W gospodarce najczęstszym przykładem zmian była likwidacja wszelakich własności prywatnych i przejęcie ich przez administrację państwową. Najbardziej rozwijaną gałęzią gospodarki stał się przemysł ciężki, szczególnie zbrojeniowy, co jednak znacząco wpłynęło na koszty konsumpcji. Kolejnym znaczącym elementem komunizmu w kraju była szeroka i wielopłaszczyznowa indoktrynacja społeczeństwa, szczególnie młodzieży, jak również nieustanna walka z kościołem. Gospodarka socjalistyczna jednak, tak skonstruowana prędzej czy później musiała natrafić na problemy, przez co ulegała stopniowej liberalizacji. PZPR skonstruowane było na zasadzie centralizmu demokratycznego, słowo „demokratyczny” jest było jednak iluzoryczne, gdyż w gruncie rzeczy był to swojego rodzaju system wodzowski.
Najważniejszą rolę w partii sprawowały Komitet Centralny i Biuro Polityczne. Istniała też Podstawowa Organizacja Partyjna, jako najmniejsza komórka istniejąca w różnorakich zakładach pracy, uczelniach czy instytucjach kulturalnych. Liczne zmiany mentalności społeczeństwa spowodowane głównie sytuacją w innych krajach będących pod uciskiem ZSRR doprowadziły w końcu do upadku Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W całym kraju w 1990 roku rozpoczęły się liczne okupacje budynków partyjnych. Miały one na celu głównie uniemożliwienie rozkradzenia mienia partyjnego czy przeglądania bądź wynoszenia archiwów. Ostatni zjazd PZPR odbył się w nocy z 29 na 30 stycznia 1990 roku, podczas którego doszło do rozwiązania partii. Niektórzy jej członkowie założyli odrębne ugrupowania polityczne takie jak na przykład Socjaldemokracja Rzeczpospolitej Polskiej, której przywódcami byli Aleksander Kwaśniewski, Leszek Miler i Mieczysław Rakowski.