6 października 1788 roku marszałkowie Stanisław Małachowski oraz Kazimierz Nestor Sapieha dokonali otwarcia obrad sejmu czteroletniego, który za główny cel stawiał sobie przywrócenie suwerenności i przyśpieszenie rozwoju Rzeczpospolitej.
Sejm został zwołany za zgodą carycy rosyjskiej Katarzyny II, która zdawała sobie sprawę z tego, że jej kraj osłabiony konfliktem z Turkami, a później Szwedami musi liczyć na pomoc ze strony Polski. Na pewno na ogólne nastroje posłów obradujących na sejmie, jak i nastroje panujące w całym kraju znacząco wpłynęła Rewolucja Francuska. Społeczna treść jaka z niej płynęła uwydatniająca hasła takie jak równość, wolność czy braterstwo stanowiła duże zagrożenie dla licznych w Europie monarchii absolutnych, w tym też dla trzech zaborców, Prus, Austrii i Rosji. Wtedy też nastąpił nagły wzrost niechęci do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, skupiony głównie wokół Stronnictwa Patriotycznego. Ugrupowanie to zostało założone głównie przez konserwatywnych magnatów, ale w jego szeregach znaleźli się też niektórzy przedstawiciele tak zwanej Familii, czyli obozu reformatorskiego sprzymierzonego z królem. Sejm czteroletni przeprowadził kilka znaczących reform, które miały przyczynić się do ogólnego rozwoju Rzeczpospolitej.
20 października 1788 roku przykładowo, wojewoda sieradzki Michał Walewski zgłosił projekt zwiększenia liczebności wojska do 100 tysięcy. 3 listopada sejm powołał Komisję Wojskową Obojga Narodów, która stanowiła rolę swojego rodzaju Departamentu Obrony. 19 stycznia 1789 roku sejm poczynił pierwszy krok w celu zagwarantowania Polsce suwerenności. Na owym styczniowym posiedzeniu niemal jednomyślnie zlikwidowana została Rada Nieustająca. Był to organ, któremu przewodniczył ambasador rosyjski i właściwie decydował za króla. Od momentu jego zniesienia, faktyczną władzę stanowił sejm toteż można mówić o pełnym odzyskaniu suwerenności. Od 1790 roku większość w sejmie zdobył obóz reformatorski, który przyczynił się do powstania licznych komisji badających sprawy finansowe, gospodarcze czy wojskowe.
Najistotniejszą kwestią jaką zajął się sejm czteroletni była bez wątpienia konstytucja 3 maja, druga konstytucja na świecie i pierwsza w Europie. Gdy jednak caryca Katarzyna dowiedziała się o tak niebezpiecznych dla niej planach Polaków zdecydowała się wkroczyć zbrojnie na tereny Rzeczpospolitej. Późniejsze efekty tych wydarzeń to tak znane fragmenty historii Polski jak konfederacja targowicka, insurekcja kościuszkowska czy drugi i trzeci rozbiór Polski.