Polityczną pozycję średniej szlachty wzmacniały jej sukcesy ekonomiczne, wynikające z rozwoju gospodarki folwarcznej, opartej na przymusowej pracy chłopskich poddanych. Obszar folwarków powiększano głównie kosztem gruntów nie obsadzonych przez chłopów czy też stosując wykup sołectw (dość często przymusowy). Towarzyszył temu wzrost produkcji rolnej; plony zbóż dochodziły do 8-8,5 kwintala z hektara,…

Szlachta była w Polsce wyjątkowo liczną warstwą, stanowiącą 8 do 10 procent ludności Korony (z czego znaczna część mieszkała na Mazowszu). Dość wcześnie uzyskała samorząd terytorialny, wyrażający się w sejmikach; ich rola w drugiej połowie XV wieku coraz bardziej wzrastała. U schyłku XV wieku, a więc za rządów fana Olbrachta,…

Panowanie następców Kazimierza Jagiellończyka, mianowicie Jana Olbrachta (1492-1501), Aleksandra (1501-1506) i Zygmunta I Starego (1506-1548), charakteryzowało w polityce zagranicznej równocześnie zaangażowanie na wiciu frontach, od północy poczynając (konflikty z zakonem krzyżackim), poprzez wschodnie rubieże (walki z Moskwą), aż po południowe granice państwa, gdzie Jagiellonowie dzierżyli koronę czeską oraz węgierską. Takie…

Wiek XV doprowadził do zasadniczej zmiany międzynarodowej pozycji Polski, a co za tym idzie – wzmógł wśród jej mieszkańców poczucie własnej wartości. W poprzednim stuleciu zmniejszył się dystans dzielący monarchię ostatnich Piastów od krajów Europy Zachodniej. Polska, nie znajdując się w czołowej grupie państw rozwiniętych, stała się krajem, który należał…

Ogólnoeuropejskie powiązania gospodarcze ożywiły handel, rozwinęły stosunki kredytowe i nawet wpłynęły korzystnie na niektóre gałęzie rodzimego przemysłu. W miastach królestwa rozwijało się rzemiosło, niektóre ośrodki produkowały proste, tanie sukno polskie (Brzeziny, Sochaczew, Łomża), wyroby garncarskie (Iłża), lniane (Sącz), nie mówiąc o potentatach przemysłu polskiego, takich jak Gdańsk czy Kraków, wywożących…

W XV wieku pojawiły się i odgrywać zaczęły coraz większą rolę nowe formy działalności gospodarczej. Szlachta portugalska rozpoczęła organizowanie wielkich wypraw, mających na celu zdobycie atrakcyjnych towarów, a prowadzących w efekcie do odkrycia drogi morskiej do Indii. W Anglii odcięcie od dostaw flandryjskich, spowodowane wojną stuletnią, przyspieszyło rozwój rodzimego przemysłu…

W polityce zagranicznej Kazimierza przez następne ćwierć wieku dominowały dwa problemy: interesy dynastyczne w stosunku do Czech i Węgier oraz sprawy krzyżackie. Król polski zdecydował się w latach sześćdziesiątych na zdobywanie tronów metodami dyplomatycznymi, idąc na kompromis z narodowym królem czeskim Jerzym. Kiedy w 1466 roku król husyta Jerzy z…

W ostatnich latach wojny trzynastoletniej wzmocnił się osobisty autorytet króla i wzrosła rola magnaterii. Kazimierz uporał się z nową opozycją małopolską, między innymi wykorzystując zręcznie spór o obsadę biskupstwa krakowskiego, jaki wybuchł w 1460 roku. Kapituła wybrała na biskupa podkanclerzego Jana Lutka z Brzezia, król życzył sobie Jana Gruszczyńskiego, papież…