Kategoria: Historia Polski

Krótki okres istnienia Księstwa i cała napoleońska epopeja miały w dziejach Polski bardzo wielkie znaczenie. Powstało oto nowoczesne państwo polskie, budowane, mimo oporu ziemiańskiej szlachty, na fundamencie instytucji politycznych i prawnych wyrosłych z rewolucji francuskiej. W gospodarce i cywilizacji polskiej dokonało się „wielkie pchnięcie”, krok ku nowoczesności. „Bez Księstwa i…

Pierwsze zapowiedzi nadciągającej wojny między napoleońską Europą a cesarstwem rosyjskim Księstwo Warszawskie odczuwało, i to boleśnie, już w 1811 roku. Rynek rosyjski został dlań zamknięty. Podupadło sukiennictwo, zmniejszyły się obroty handlowe. Wysiłek zbrojeniowy dawał się silnie we znaki ludności (deficyt budżetowy usiłowano pokryć za pomocą nowych podatków i pożyczek). Na…

22 lipca 1807 roku w Dreźnie Napoleon wręczył Stanisławowi Małachowskiemu konstytucję Księstwa Warszawskiego. Opracowana przez najbliższych współpracowników cesarza, została przezeń nadana nowemu państwu. Ustawę zasadniczą sformułowano nader zwięźle. Trzeba ją było uzupełnić. „Otrzymało Księstwo konstytucję najbardziej ze wszystkich napoleońskich konstytucji odbiegającą od wzoru francuskiego, najlepiej przystosowaną do tradycji i specyfiki…

Zawiązanie się czwartej koalicji (Prusy, Rosja, Anglia) doprowadziło do wybuchu kolejnej wojny. Napoleon uderzył na Prusy. W błyskawicznej kampanii (Jena i Auerstedt, 14 października 1806 roku) Francuzi pobili armię pruską. Już 27 października Napoleon stanął w Berlinie. Rozbite Prusy nie skapitulowały jednak, a armia rosyjska nadciągała im z pomocą. Było…

Położenie Polaków (ściślej szlachty polskiej) było – jak wiemy – najkorzystniejsze w zaborze rosyjskim. Tam też rozwijała się bujnie polska oświata i nauka, można więc było uprawiać to, co w połowie XIX wieku nazwano pracą organiczną. Ale zaprzyjaźniony z carem Adam Czartoryski myślał o odbudowie (kosztem zaborców niemieckich) niepodległej Polski,…

Po klęsce insurekcji wielu patriotycznych działaczy politycznych udało się na emigrację. Głównym ośrodkiem wychodźstwa stał się Paryż. Działacze umiarkowani skupili się wokół dawnej Agencji insurekcyjnej, kierowanej przez Barssa i Wybickiego, natomiast nawiązująca do idei jakobinów polskich lewica emigracyjna zebrała się wokół utworzonej w 1795 roku Deputacji Polskiej (przywódcy: Jan Dembowski,…

Próby podziemnej, zbrojnej walki o niepodległość podjęto natychmiast po trzecim rozbiorze, były one jednak słabe, a organizacje spiskowe na ogół oderwane od ludu miejskiego i wiejskiego, (uż u progu 1796 roku zawiązała się w Krakowie tajna konfederacja. Niedługo później powstała większa organizacja konspiracyjna. Jej władze rezydowały we Lwowie, stąd pierwszy…

Prusy zagarnęły w trzecim rozbiorze 48 000 km2 (łącznie w trzech podziałach 148 000 km2 i około 2,7 miliona ludności), przy czym ogromną większość mieszkańców nowych nabytków terytorialnych stanowili Polacy (w ogóle 54 procent ogółu Polaków żyło pod berłem króla pruskiego). Germanizacja Polaków była o tyle utrudniona, że w monarchii…

Jeszcze przed ostatecznym upadkiem insurekcji toczyły się z inicjatywy Wiednia rozmowy między Rosją, Prusami i Austrią na temat nowego podziału Rzeczypospolitej, który miał ją wymazać z mapy Europy. Ale spory i targi o ziemie polskie okazały się tym razem bardzo zażarte. Prusy zwłaszcza domagały się nie tylko Warszawy, ale też…

Sytuacja po drugim rozbiorze była dość jasna. Licząca 40 000 żołnierzy armia rosyjska okupowała kadłubową Rzeczpospolitą, a rządził jedynowładczo ambasador carski Józef Igelstróm. Wojsko polskie miano zredukować do 15 000 ludzi. Początkowo Rosja zamierzała utrzymać przy życiu (raczej wegetacji) wasalne państewko polskie, z biegiem czasu – jak się wydaje –…