Kategoria: Historia Polski

U genezy polskiej tolerancji leżały zarówno historyczne tradycje państwa, w którym jeszcze przed pojawieniem się reformacji miało miejsce pokojowe współżycie wyznań (katolicyzmu z prawosławiem, z nawet z islamem), jak i przywileje stanu szlacheckiego. Do tych ostatnich należało prawne zabezpieczenie przed prześladowaniami ze strony władzy świeckiej. Choć sejm dopiero w latach…

Przed pojawieniem się protestantyzmu niemal każda z grup etnicznych zamieszkujących Koronę oraz Wielkie Księstwo wyznawała odrębną konfesję: Polacy – katolicyzm, Rusini – prawosławie, Tatarzy – islam, Żydzi – judaizm. Jedyny wyjątek od tej reguły stanowili Niemcy, polszczący się co prawda w Koronie, ale dalecy od asymilacji w Prusach Królewskich. Dopiero…

Dążenie do zacieśnienia związków, łączących od 1386 roku Polskę i Litwę, wynikało zarówno z przyczyn natury zewnętrznej, jak i z wewnętrznych powodów. Ciągle odnawiające się konflikty Wielkiego Księstwa z Moskwą, wspomaganą sporadycznie przez Tatarów, wykazały, iż sama Litwa nie będzie w stanie oprzeć się idącemu od wschodu naporowi. Równocześnie swobody…

Sukces szlachty, jakim były polityczne wyniki „wojny kokoszej”, przyczynił się do wzmożenia politycznej aktywności tej warstwy. Jeśli ruch szlachecki przybrał nazwę egzekucyjnego, wynikało to z przeświadczenia, iż cale zło bierze się z niewykonywania dawniej uchwalonych ustaw. Wszelka nowość, również i w kwestiach ustrojowych, uchodziła wówczas za coś niebezpiecznego i zasługującego…

Polityczną pozycję średniej szlachty wzmacniały jej sukcesy ekonomiczne, wynikające z rozwoju gospodarki folwarcznej, opartej na przymusowej pracy chłopskich poddanych. Obszar folwarków powiększano głównie kosztem gruntów nie obsadzonych przez chłopów czy też stosując wykup sołectw (dość często przymusowy). Towarzyszył temu wzrost produkcji rolnej; plony zbóż dochodziły do 8-8,5 kwintala z hektara,…

Szlachta była w Polsce wyjątkowo liczną warstwą, stanowiącą 8 do 10 procent ludności Korony (z czego znaczna część mieszkała na Mazowszu). Dość wcześnie uzyskała samorząd terytorialny, wyrażający się w sejmikach; ich rola w drugiej połowie XV wieku coraz bardziej wzrastała. U schyłku XV wieku, a więc za rządów fana Olbrachta,…

Panowanie następców Kazimierza Jagiellończyka, mianowicie Jana Olbrachta (1492-1501), Aleksandra (1501-1506) i Zygmunta I Starego (1506-1548), charakteryzowało w polityce zagranicznej równocześnie zaangażowanie na wiciu frontach, od północy poczynając (konflikty z zakonem krzyżackim), poprzez wschodnie rubieże (walki z Moskwą), aż po południowe granice państwa, gdzie Jagiellonowie dzierżyli koronę czeską oraz węgierską. Takie…

Wiek XV doprowadził do zasadniczej zmiany międzynarodowej pozycji Polski, a co za tym idzie – wzmógł wśród jej mieszkańców poczucie własnej wartości. W poprzednim stuleciu zmniejszył się dystans dzielący monarchię ostatnich Piastów od krajów Europy Zachodniej. Polska, nie znajdując się w czołowej grupie państw rozwiniętych, stała się krajem, który należał…

Ogólnoeuropejskie powiązania gospodarcze ożywiły handel, rozwinęły stosunki kredytowe i nawet wpłynęły korzystnie na niektóre gałęzie rodzimego przemysłu. W miastach królestwa rozwijało się rzemiosło, niektóre ośrodki produkowały proste, tanie sukno polskie (Brzeziny, Sochaczew, Łomża), wyroby garncarskie (Iłża), lniane (Sącz), nie mówiąc o potentatach przemysłu polskiego, takich jak Gdańsk czy Kraków, wywożących…

W XV wieku pojawiły się i odgrywać zaczęły coraz większą rolę nowe formy działalności gospodarczej. Szlachta portugalska rozpoczęła organizowanie wielkich wypraw, mających na celu zdobycie atrakcyjnych towarów, a prowadzących w efekcie do odkrycia drogi morskiej do Indii. W Anglii odcięcie od dostaw flandryjskich, spowodowane wojną stuletnią, przyspieszyło rozwój rodzimego przemysłu…