Krótki okres istnienia Księstwa i cała napoleońska epopeja miały w dziejach Polski bardzo wielkie znaczenie. Powstało oto nowoczesne państwo polskie, budowane, mimo oporu ziemiańskiej szlachty, na fundamencie instytucji politycznych i prawnych wyrosłych z rewolucji francuskiej. W gospodarce i cywilizacji polskiej dokonało się „wielkie pchnięcie”, krok ku nowoczesności. „Bez Księstwa i podjętych w nim lub kontynuowanych przemian trudno byłoby sobie wyobrazić taki, jaki był, choć hamowany i choć deformowany przez rozbiory i przez wadliwy układ sił społecznych, rozwój cywilizacji w wieku XIX na centralnych ziemiach Polski i w sercu kraju, to jest w Warszawie” (Bogusław Leśnodorski). Zapoczątkowanie ważkich transformacji społecznych stanowiło krok, prawda, że nieśmiały, na drodze tworzenia nowoczesnego społeczeństwa i narodu. Zrównanie w prawach pozwoliło na awans mieszczaństwa i inteligencji polskiej (w niewielkim stopniu również chłopstwa) w armii przede wszystkim, lecz również w administracji, szkolnictwie, życiu politycznym. Mimo to przewaga konserwatywnego, tradycyjnego ziemiaństwa pozostawała ogromna. Można nawet powiedzieć, że jego wpływy w Księstwie stopniowo rosły, nie zaś malały.
Dla sprawy narodowej istnienie Księstwa miało szczególnie doniosłe znaczenie. Było ono, mimo dominacji Francji, państwem polskim, w dużym stopniu samodzielnym, jego rząd zaś bronił polskich interesów. Sprawa polska nabrała w dobie napoleońskie i dzięki Napoleonowi (choć przecież nie o Polskę walczył) wielkiego międzynarodowego znaczenia i trudno było po 1812 roku powrócić do stanu z 1795 roku.
Koszty częściowego wskrzeszenia państwa polskiego były niezwykle ciężkie. W czasie wojen napoleońskich straciło życic blisko 100 000 Polaków. Wielu pozostało inwalidami. Poważne też były straty materialne. Mimo to okres napoleoński, znaczony bohaterstwem i poświęceniem bez granic, twórczy i dynamiczny w nie jednej dziedzinie, w myśli i w czynach, szybko przeszedł do legendy narodowej, rozwijającej się zwłaszcza w wojsku. Odtąd, mimo zawodów i rozczarowań, wielu Polaków liczyło przede wszystkim na szablę, na obcą pomoc, na wybitnego człowieka w mundurze: wodza, dyktatora, wybawiciela.