W 1440 roku doszło do wydarzeń określających kierunki dalszej polityki polskiej. Na Litwie opozycja bojarska zamordowała Zygmunta Kiejstutowicza. Wysłany do Wilna jako namiestnik króla Kazimierz Jagiellończyk został przez bojarów obwołany wielkim księciem Litwy. Nieuznanie tego wyboru przez dwór polski spowodowało nie tylko zaognienie stosunków polsko-litewskich, ale praktyczne zerwanie unii łączącej…
Śmierć Jagiełły (1 czerwca 1434 roku) zastała – mimo istotnych różnic politycznych – państwo polskie skonsolidowane. Zjazd walny w Krakowie natychmiast wybrał młodego Władysława na króla Polski, ustanawiając formy władzy regencyjnej podczas jego małoletności. Po śmierci Witolda pierwszoplanową postacią stał się biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, zwolennik uzależnienia Litwy od Korony,…
Pierwsza tercja XV wieku przynosiła nowe zjawiska, ważne dla gospodarki i polityki całej Europy. Poczynania krajów rozwiniętych, zmierzające do wyjścia z kryzysu gospodarczego, wiązały się ze zmianami zachodzącymi w produkcji i handlu. W Niderlandach, Francji, w zachodnich krajach niemieckich powstawały rozproszone manufaktury, finansowane przez kapitał kupiecki, produkujące duże ilości tanich…
Sukces grunwaldzki i próby Krzyżaków, zmierzające do odzyskania utraconego znaczenia, doprowadziły do nowej unii, zawartej w Horodle w 1413 roku. Niezależnie od sporów i niejasnych sformułowań był to istotny krok w dziele cementowania związku obu państw. Litwa traktowana była w aktach jako państwo samodzielne, które również po śmierci Witolda miało…
Wojna rozpoczęła się w 1409 roku najazdem krzyżackim na ziemię dobrzyńską. Dalsza inicjatywa strategiczna na pograniczu Kujaw, poprzedzona starannym wywiadem wojskowym, także należała do zakonu. Walna batalia miała rozegrać się jednak dopiero w 1410 roku. Jagiełło z wielką starannością zgromadził armię polską, do której pod Czerwińskiem dołączyły wojska Wielkiego Księstwa…
Objęcie rządów przez Jagiełłę wiązało się ze znamiennym wydarzeniem. Podczas podróży do Krakowa został on w Lublinie okrzyknięty królem Polski przez pospiesznie przybyłą z całego kraju szlachtę. Przedstawiciel nowej dynastii uzyskiwał aprobatę „narodu politycznego”, stawał się władcą nie z racji praw dziedzicznych, lecz z woli suwerennego rycerstwa. W lutym i…
Rosnącej feudalizacji państwa litewskiego i rozradzaniu się dynastii Giedyminowi- czów towarzyszyły konflikty wewnętrzne. Walka syna Olgierda, Jagiełły, z Kiejstutem, a po śmierci tego ostatniego (w niejasnych okolicznościach) z Witoldem – osłabiła państwo, tym bardziej że wygnany książę udał się po pomoc do Krzyżaków. Duża liczba pretendentów do władzy powodowała, że…
W XIII wieku sformowały swoje państwo plemiona bałtyjskie, zamieszkujące Auksztotę i Żmudź. Ludność Litwy zajmowała się w tym czasie głównie rolnictwem, trudniąc się także hodowlą i myślistwem. Dorzecze Niemna stanowiło obszar o dość jednolitym charakterze gospodarczym; dostarczało od XIII wieku kupcom Hanzy płodów rolnych i leśnych – przede wszystkim futer,…
Śmierć króla Ludwika w 1382 roku nastąpiła w momencie krytycznym i dla jedności Polski, i dla planów dynastycznych Andegawenów. W Wielkopolsce jeszcze za życia Ludwika doszło do konfliktu. Z jednej strony status quo broniły te rody, które w służbie scentralizowanej monarchii widziały możliwość awansu i kariery (Grzymalici). Natomiast stare rody…
Przed śmiercią Kazimierz Wielki zapisał w testamencie swemu ciotecznemu wnukowi, księciu słupskiemu Kaźkowi, rozległe ziemie, między innymi z Sieradzem, Łęczycą, Wałczem i Kruszwicą. Zapewne stronnictwo antyandegaweńskie próbowało w ten sposób stworzyć warunki do podjęcia walki o koronę dla księcia pomorskiego. Sądzić można, że – me po raz pierwszy i nie…
