Po klęsce insurekcji wielu patriotycznych działaczy politycznych udało się na emigrację. Głównym ośrodkiem wychodźstwa stał się Paryż. Działacze umiarkowani skupili się wokół dawnej Agencji insurekcyjnej, kierowanej przez Barssa i Wybickiego, natomiast nawiązująca do idei jakobinów polskich lewica emigracyjna zebrała się wokół utworzonej w 1795 roku Deputacji Polskiej (przywódcy: Jan Dembowski,…

Próby podziemnej, zbrojnej walki o niepodległość podjęto natychmiast po trzecim rozbiorze, były one jednak słabe, a organizacje spiskowe na ogół oderwane od ludu miejskiego i wiejskiego, (uż u progu 1796 roku zawiązała się w Krakowie tajna konfederacja. Niedługo później powstała większa organizacja konspiracyjna. Jej władze rezydowały we Lwowie, stąd pierwszy…

Prusy zagarnęły w trzecim rozbiorze 48 000 km2 (łącznie w trzech podziałach 148 000 km2 i około 2,7 miliona ludności), przy czym ogromną większość mieszkańców nowych nabytków terytorialnych stanowili Polacy (w ogóle 54 procent ogółu Polaków żyło pod berłem króla pruskiego). Germanizacja Polaków była o tyle utrudniona, że w monarchii…

Jeszcze przed ostatecznym upadkiem insurekcji toczyły się z inicjatywy Wiednia rozmowy między Rosją, Prusami i Austrią na temat nowego podziału Rzeczypospolitej, który miał ją wymazać z mapy Europy. Ale spory i targi o ziemie polskie okazały się tym razem bardzo zażarte. Prusy zwłaszcza domagały się nie tylko Warszawy, ale też…

Sytuacja po drugim rozbiorze była dość jasna. Licząca 40 000 żołnierzy armia rosyjska okupowała kadłubową Rzeczpospolitą, a rządził jedynowładczo ambasador carski Józef Igelstróm. Wojsko polskie miano zredukować do 15 000 ludzi. Początkowo Rosja zamierzała utrzymać przy życiu (raczej wegetacji) wasalne państewko polskie, z biegiem czasu – jak się wydaje –…

Panoszący się pod opiekuńczymi skrzydłami rosyjskich okupantów targowiczanie grabili kraj, prześladowali zwolenników dzieła Sejmu Wielkiego, konfiskowali majątki swych politycznych przeciwników, zamykali patriotyczne gazety, wprowadzili ostrą cenzurę. Na Litwie szczególną zajadłością wsławili się Kossakowscy. Szlachtę zmuszano do wyrzekania się Konstytucji 3 maja. Nastroje wśród herbowych i mieszczan pełne były przygnębienia i…

Niedługo po uchwaleniu Konstytucji 3 maja Branicki, Rzewuski i Szczęsny Potocki wezwali Katarzynę II do obalenia siłą reform Sejmu Wielkiego. Dla władczyni Rosji apel przeciwników Ustawy rządowej był wygodny i dogodny, decydował jednak inny czynnik: korzystna sytuacja międzynarodowa dla dokonania aktu „poskromienia” zbuntowanej Rzeczypospolitej. To, że Polskę należy spacyfikować, uznawała…

Pomyślna dla Polski koniunktura międzynarodowa załamała się na przełomie 1790 i 1791 roku. Postępy rewolucji francuskiej poważnie zaniepokoiły mocarstwa absolutystyczne. Zbliżyły się do siebie skłócone dwory Prus, Rosji i Austrii. Prusy uznały sojusz z Polską za zbędny i wolały powrócić do przymierza z Rosją, licząc na nabytki terytorialne kosztem Rzeczypospolitej….

Zwołanie w październiku 1788 roku sejmu, który obradować miał cztery lata, stało się ważnym wydarzeniem nie tylko krajowym, lecz również międzynarodowym. To właśnie nowo powstały układ sił w Europie napawa! reformatorską szlachtę nadzieją na możliwość umocnienia państwa i odzyskania przez nie suwerenności. W istocie pod koniec lat osiemdziesiątych XVIII wieku…

Rzeczpospolita, kraj żyjący od początku XVIII weku w gęstym mroku zależności, państwo będące bezwolną i bezrządną igraszką w rękach władców ościennych mocarstw, pozostające pod protektoratem Rosji, podnosiła się powoli (po pierwszym rozbiorze coraz szybciej) z upadku gospodarczego i ze społecznego zacofania. Polska Oświecona (ale to nie była cała Polska) z…