Przez osiem z górą miesięcy Polska (ograniczona do zaboru rosyjskiego, ale uznawana za narodowe państwo i wspierana przez Polaków z innych zaborów) była państwem w pełni niepodległym, choć nic uznawanym przez rządy zagraniczne. Owa niezawisła Polska pod bronią wykazała w obliczu rosyjskiej potęgi siłę i sprawność organizacyjną godną podziwu. Ku…
Miesiąc: sierpień 2021
Wojna polsko-rosyjska 1831 roku
Rosjanie uważali, że wojna będzie szybkim i łatwym spacerem wojskowym, w wyniku którego padnie Warszawa, a oddziały polskie skapitulują. Polacy postanowili bronić się na przedpolu stolicy. Wprawdzie 14 lutego generał Józef Dwernicki odniósł zwycięstwo w potyczce pod Stoczkiem (do dziś wspomina się w hymnie ruchu ludowego, choć nie powstał on…
Geneza i początki powstania listopadowego
Większość polskiego „narodu politycznego” nigdy nie zrezygnowała ze zjednoczenia kraju i odzyskania niepodległości. Rozprawa w Sądzie Sejmowym udowodniła, że „starsi w narodzie” wprawdzie nie popierają spisków, lecz uznają patriotyczną motywację konspiratorów, a liberałowie zdecydowanie opowiadają się za szerokimi swobodami konstytucyjnymi i narodowymi. Już w kilka łat po zakończeniu sesji sądowych,…
Ruch spiskowy w Polsce początku XIX w.
Znaczna większość Polaków pogodziła się ze swym położeniem i miejscem w po-kongresowej Europie, ta jednak stała się rychło legitymistyczną Europą Świętego Przymierza. Zagrożone zostały polskie konstytucje, warszawska i krakowska, powoli ograniczano polskie prawa narodowe. W tej sytuacji najgorętsze żywioły liberalne i patriotyczne próbowały przeciwstawić się zamachom na swobody polityczne i…
Sytuacja na ziemiach poza Królestwem Polskim
Na „ziemiach zabranych”, czyli w graniczących z Królestwem Polskim zachodnich guberniach cesarstwa rosyjskiego, żywioł polski wciąż przeważał pod względem gospodarczo-społecznym (rola szlacheckiego ziemiaństwa) oraz kulturalnym i oświatowym (wielkie centrum nauki i kultury w Wilnie – stojący na wysokim poziomie uniwersytet; Liceum Krzemienieckie). Polacy liczyli się poważnie pod względem etniczno-językowym. Kilkanaście…
Królestwo Polskie
Nowo powstałe Królestwo Polskie, zwane też Kongresowym, stanowiło w znacznej mierze kontynuację ustrojową i administracyjną Księstwa Warszawskiego. Konstytucja tego państwa została oktrojowana, mogła więc być dowolnie ograniczona lub zniesiona przez monarchię. Aleksander I nadal konstytucję „swemu” Królestwu 17 listopada 1815 roku. Tekst ustawy zasadniczej opracował książę Adam Czartoryski, biorąc za…
Miejsce Polski w nowej Europie po wojnach Napoleona: rok 1815
Kongres wiedeński (1814-1815), zjazd zwycięzców, zbudował na gruzach efemerycznej Europy napoleońskiej nowy system, który z niewielkimi zmianami przetrwać miał do Wiosny Ludów (1846-1849), a w zasadniczych swych zrębach, zwłaszcza terytorialnych, do pierwszej wojny światowej. W ramach głównych zasad proklamowanych przez kongres (równowaga między państwami, nadzorowana przez „pięciu wielkich”: Rosję, Anglię,…
Polski bilans napoleońskiej epopei
Krótki okres istnienia Księstwa i cała napoleońska epopeja miały w dziejach Polski bardzo wielkie znaczenie. Powstało oto nowoczesne państwo polskie, budowane, mimo oporu ziemiańskiej szlachty, na fundamencie instytucji politycznych i prawnych wyrosłych z rewolucji francuskiej. W gospodarce i cywilizacji polskiej dokonało się „wielkie pchnięcie”, krok ku nowoczesności. „Bez Księstwa i…
Rok 1812 – nadzieja i klęska dla Polski
Pierwsze zapowiedzi nadciągającej wojny między napoleońską Europą a cesarstwem rosyjskim Księstwo Warszawskie odczuwało, i to boleśnie, już w 1811 roku. Rynek rosyjski został dlań zamknięty. Podupadło sukiennictwo, zmniejszyły się obroty handlowe. Wysiłek zbrojeniowy dawał się silnie we znaki ludności (deficyt budżetowy usiłowano pokryć za pomocą nowych podatków i pożyczek). Na…
Księstwo Warszawskie – niepodległe państwo zależne
22 lipca 1807 roku w Dreźnie Napoleon wręczył Stanisławowi Małachowskiemu konstytucję Księstwa Warszawskiego. Opracowana przez najbliższych współpracowników cesarza, została przezeń nadana nowemu państwu. Ustawę zasadniczą sformułowano nader zwięźle. Trzeba ją było uzupełnić. „Otrzymało Księstwo konstytucję najbardziej ze wszystkich napoleońskich konstytucji odbiegającą od wzoru francuskiego, najlepiej przystosowaną do tradycji i specyfiki…